میراث معماری نوگرای تهران: چالش حفاظت، معاصرسازی و مالکیت شخصی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. (نویسنده عهده دار مکاتبات)
3 دانشیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده
اهداف: میراث معماری نوگرای تهران، گنجینه‌ای ارزشمند از تاریخ غنی و هویت فرهنگی شهر محسوب می‌گردد که تحت تاثیر سیاست‌های نادرست مدیریت، در معرض تخریب قرار گرفته است. عدم توجه به ارزش معنوی آثار، اصالت و چهره‌ بصری شهر را نیز مورد تهدید بی‌هویتی قرار می‌دهد. پژوهش حاضر، با تاکید بر لزوم وضع قوانین جدید شهرسازی و مدیریتی در باززنده‌سازی میراث معاصر در راستای انطباق با نیازهای امروز جامعه، راهکاری نوین در خصوص احیای مجدد این ساختمان‌ها ارائه می‌دهد تا ضمن درنظرگرفتن حقوقی ویژه برای مالکان حقیقی، بناهای مذکور از حالت تعلیق خارج شوند.

روش‌ها: این پژوهش، با تلفیق شیوه‌های گوناگون همچون مطالعات توصیفی-تحلیلی، تحقیقات تاریخی و استدلال منطقی صورت گرفته است؛ محققین حاضر با بررسی مفاهیم اصلی حفاظت معماری از طریق منابع کتابخانه‌ای و سنجش نمونه‌های موفق از روش‌های نوین باززنده‌سازی آثار تاریخی در سطح جهانی، فرضیه تحقیق را استوار ساخته‌اند.

یافته‌ها: رویکرد پیشنهادی برای تجدید حیات میراث مدرن تهران، الحاق سازه جدید به کالبد بناهای به‌جامانده می‌باشد که ضمن افزودن توانایی ابنیه جهت مقابله با عوامل ویرانگر محیطی، بستری برای افزایش تراکم ساختمانی توسط افزودن اشکوب‌های جدید را مهیا می‌سازد.

نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد افزودن سازه‌های الحاقی، ضمن حفظ اصالت بنا، امکان توسعه فضاهای جدید را فراهم می‌کند. با این حال، اجرای این رویکرد نیازمند تدوین دستورالعمل‌های ویژه برای طراحی الحاقات و تغییر کاربری‌های سازگار با ارزش‌های تاریخی بنا است؛ چرا که پیاده‌سازی آن علاوه بر حفظ هویت تاریخی شهر، فضاهای کارآمد و جذاب برای زندگی معاصر ایجاد کرده و به ارتقای کیفیت زندگی شهروندان کمک می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بیگلربیگی کیمیا، صفوی سیدعلی. ارتقاء کیفیت طراحی مسیر های پیاده در محدوده تاریخی و میراثی شهر تهران با هدف توسعه گردشگری فرهنگی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۳):۲۹-۴۲. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-74711-fa.html
پورباقر سمیه. رویکردی طراحی مبنا به معماری سرآمد: تعامل هویت بومی و فناوری‌ها نوظهور. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۴):۱۱۱-۱۴۰. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-73303-fa.html
پورجعفر علی، رنجبر احسان، خرمی علی. تببین مدل نوین کیفیت های طراحی شهری فضاهای شهری زیرزمینی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶; ۷ (۳) :۹۴-۷۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-2088-fa.html
پورجعفر محمدرضا، تقوایی علی اکبر، معروفی سکینه. جایگاه فضاهای "مذهبی اسلامی" در طرح های توسعه شهری معاصر (بررسی طرح جامع تهران و طرح های تفصیلی ۵ منطقه از تهران). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۱؛۲(۱):۳۰-۱۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-2086-fa.html
پورجعفر محمدرضا، دهقانی فهیمه. نقش بازآفرینی مناظر فرهنگی بر ارتقای کیفیت زندگی شهروندی نمونه موردی: مجموعه زندیه شیراز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۰؛۱(۱):۹۴-۸۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-7441-fa.html&sw=
پورزرگر محمدرضا. چشم انداز پساکرونا و زندگی دوباره پایدار برای کارخانه قند و شکر کهریزک. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۴):۹۵-۷۹. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-57428-fa.html
پورمحمد سها، مختاباد امرئی سید مصطفی، حبیب فرح. تجلی تعادل در صورت متکثر نور واحد در پنجره های ارسی شبستان مسجد نصیرالملک. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۲):۴۵-۲۱. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-53311-fa.html
تابان محسن، پورجعفر محمدرضا، بمانیان محمدرضا، حیدری شاهین. تأثیر اقلیم بر شکل تزیینات معماری با تکیه بر تحلیل میزان سایه اندازی خوون چینی های آجری بافت تاریخی دزفول. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۱؛۲(۲):۹۰-۷۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-404-fa.html&sw=
تصدیقی شهاب‌الدین، خان‌محمدی محمدعلی، ترکاشوند عباس. کاوشی تطبیقی-تحلیلی در تفاوت‌های میان شواهد متنی و کالبدی مجموعه تاریخی شمسیه یزد. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛ ۱۴(۴):۱۰۵-۱۲۴. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-76800-fa.html
تقوایی علی اکبر، معروفی سکینه، پهلوان سمیه. ارزیابی تأثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی شهروندان مورد مطالعه: محله آبکوه شهر مشهد. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۵۴-۴۳. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-6106-fa.html
تقی زاده کتایون، سنایی نفیسه. بررسی کاربردی سیستمهای سـازهای پنـاهگاه های متحـرک و موقت. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۱؛۲(۲):۷۸-۶۷. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-1305-fa.html
حسینی اکرم، محمدزاده اکرم. بررسی چگونگی کاربست الگوی باغ ایرانی به همثابه فضای عمومی شهری راهکاری جهت احیای باغ ایرانی با کاربرد تکنیک فرآیند تحلیل سلسل همراتبی AHP. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۳؛۴(۳):۷۳-۶۳. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-7356-fa.html
حسینی سیدامیر، بمانیان محمدرضا. دستور زبان شکل خانه‌های سنتی کاشان: بررسی ساختار شکلی و روابط فضایی ۱۹ خانه تاریخی کاشان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۲):۲۰-۱. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-56632-fa.html
حقیقت‌بین مهدی، بیداربخت نیلوفر. اﻓﺰایش ﻣﺴﺮتﺑﺨﺸﯽ در اﺣﯿﺎی ﻣﻨﺎﻇﺮ ﭘﺴﺎﺻﻨﻌﺖ. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۸؛۹(۱):۶۵-۵۵. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-25953-fa.html
حناچی پیروز، ملازاده فاطمه، فدائی نژاد بهرامجردی سمیه. توسعه چارچوب مفهومی مدیریت ارزش‌مبنا در مکان‌های فرهنگی تاریخی (با نگاهی به فرهنگ اسلامی). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۳):۱۴-۱. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-5582-fa.html
حیدرزاده سیما، مهدوی نژاد محمدجواد، حبیب فرح. الهام گرفتن از اسفنج برای بهره‌گیری در ساختمان پُربازده. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۳): ۸۶-۱۰۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-69443-fa.html
حیدری شاهین، حناچی پیروز، تیمورتاش سارا. تغییر کاربری تطبیقی میراث صنعتی، رویکردی براساس بازیافت انرژی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۸؛۹(۱):۵۳-۴۵. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-27539-fa.html
حیدری شاهین، محمدکاری بهروز، عسکری انارکی احمد. تلفیق گردآور خورشیدی حرارتی با نمای ساختمان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۴؛۵(۲):۴۱-۳۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-4565-fa.html
خاتمی سیدمهدی. واکاوی چالش های هویت نماهای ساختمانی و نقش گروه‌های موثر در شکل‌گیری آن در شهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱; ۱۲(۳):۷۸-۶۳. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-59751-fa.html
خسروی محمدباقر، بمانیان محمدرضا، سیفیان محمدکاظم. نقش هویت ساز قاعده لاضرر در شکل گیری الگوی معماری اسلامی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۳۰-۱۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-6265-fa.html
دانشمندی محسن، تیزقلم زنوزی سعید، میرشاهزاده شروین. بررسی و تحلیل وضعیت معاصرسازی بناهای معاصر (۱۳۲۰ الی ۱۳۴۵) در کلانشهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱):۹۰-۱۰۸. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-71071-fa.html
دانشمندی محسن، تیزقلم زنوزی سعید، میرشاهزاده شروین. مقایسه انتقادی نظریه معاصرسازی در تجارب جهانی کیفیت بخشی به بافت های کهن شهری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۱):۹۷-۱۲۲. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-66467-fa.html
دشتکی نجمه، ماجدی حمید، حبیب فرح. تبیین چارچوب مولفه های پایداری شهری بر اساس مدل مفهومی شهر تعالی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۳):۱۲۷-۱۰۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-52576-fa.html
دنبلی سارا، کلانتری‌خلیل‌آباد حسین، آقاصفری عارف. ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﻫﻮیت ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮی در ﺷﻬﺮﻫﺎی ایراﻧﯽ- اﺳﻼﻣﯽ، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۴):۲۳۰-۲۲۳. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-31770-fa.html
ذوالفقاری طهرانی مهدیه، مهدوی‌نژاد محمدجواد، انصاری مجتبی، منصوری بهروز. شاخص های موثر در بازتعریف معماری ایرانی به عنوان معماری زیست سازگار و دوستدار طبیعت. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۲):۱-۲۰. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-72457-fa.html
ذوالفقاری فر عاطفه، یزدانفر سید عباس، صحراگرد منفرد ندا سادات. ارزیابی عوامل موثر در طراحی خانه های کوچک مقیاس انعطاف پذیر با تاکید بر فناوری های نوین ساختمانی؛ نمونه موردی: منطقه ۱۰ اصفهان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛ ۱۳(۳): ۱-۲۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-64064-fa.html
رحمانی هیوا، پورزرگر محمدرضا. بازشناخت ماهیت فضای معماری معاصر در میراث ایران زمین براساس خوانش فضای تغزل (فضای آشکار و پنهان) شعر حافظ. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱): ۳۵-۴۷. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-63002-fa.html
رحیمی روح اله، حیدرنتاج وحید، نجاری الموتی یاسمن، انوری فر شیرین. بررسی گردشگری سبز و توسعه فرهنگی جوامع محلی با احیای میراث معماری صنعتی مازندران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۱): ۱۰۴-۸۴. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-58080-fa.html
رسول زاده مریم، مشاری محمد. اولویت شناسی در برنامه ریزی شهر سالم: تعامل شیمی نوین و رایانش مصالح سبز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۱):۹۴-۱۰۵. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-49429-fa.html
رسول زاده مریم، مشاری محمد. رویکرد طراحی مبنا سلامت ساکنان در تعامل انتخاب مصالح ساختمانی و محیط زیست سالم. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۳):۱۲۹-۱۵۰. https://bsnt.modares.ac.ir/article_977.html
رضاپور حسین, مهدوی‌نژاد غلامحسین، سلطانی کرمانشاهی مجتبی. رابطۀ عمل به باورهای دینی با شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سمنان. پژوهش در دین و سلامت. 1402؛ 9(1):20-32. https://doi.org/10.22037/jrrh.v9i1.34726
رضادوست دزفولی راضیه، تابان محسن، بزاززاده حسن. بررسی تهویه آپارتمان‌های اقلیم گرم و نیمه مرطوب. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۲):۸۵-۱۰۳. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-67755-fa.html
رضازاده پیله داربنی نرگس، حیدری شاهین، سلطان‌زاده حسین. بررسی رفتارهای سازگارانه حرارتی ساکنان واحدهای مسکونی ویلایی و آپارتمانی شهر رشت در فصل سرد سال. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۴):۹۵-۷۰. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-64929-fa.html
رضایی جهرمی پگاه، برک پور ناصر. ارزیابی کارایی انرژی در مقیاس شهری در مقایسه دو روش لید و تریس نمونه مطالعاتی: محله ظهیرآباد شهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۵; ۶ (۱) :۱۸-۳۰. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-1225-fa.html
رضایی هانیه سادات، طالبیان محمد حسن، فدائی نژاد سمیه. گردشگری تجربه محور میراث صنعتی؛ موردپژوهی: کارخانه سیمان شهرری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۳):۹۶-۷۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-62165-fa.html
رمضانی مسعود، یزدانفر سیدعباس، صحراگرد منفرد ندا سادات. ارزیابی مولفه های کیفیت فضای نیمه باز در آثار معماری مسکونی معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛ ۱۴(۴): ۱-۲۴. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-74694-fa.html
رنجکش ریحانه، فدائی‌نژاد بهرامجردی سمیه. انطباق‌پذیری و استفاده مجدد از میراث صنعتی به مثابه تداوم هویت شهری؛ کارخانه سالامبورسازی تبریز و کارخانه چرم‌سازی ایگوالادا اسپانیا. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۹؛۱۰(۱):۶۲-۵۵. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-40436-fa.html
ریاحی زاده مجید، فلامکی محمد منصور، پورزرگر محمدرضا. خوانش نسبت تاریخ گرایی و مفهوم هویت در میراث معماری مدرن (۱۳۱۰-۱۳۲۰)؛ نمونه موردی: شهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۳):۲۱-۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-60342-fa.html
ستوده شیرین، قبادیان وحید. تبیین معاصرسازی و انطباق سیستمی میراث صنعتی البرز بر اساس معماری پایدار. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۱):۸۳-۵۹. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-58419-fa.html
ستوده شیرین، قبادیان وحید. تدوین چارچوب اقدام و معاصرسازی مجموعه ذوب آهن کرج بر اساس سامانه رتبه بندی پایداری DGNB. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۱):۴۸-۶۸. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-65141-fa.html
صادقی  سجاد، مهدوی‌نژاد  غلامحسین، صادقی  علیرضا،فرهیدزاده  انسیه. مکتب طب اسلامی و دیدگاه‌های موافق. مجله تاریخ پزشکی, 1391، 4(10). ), 15 اسفند 1391:, 11-32. https://doi.org/10.22037/mhj.v4i10.11750
فیضی, محسن, خاک زند, مهدی. تفکر طراحی در فرایند طراحی معماری. باغ نظر, 1384; 2(4): 13-23. https://www.bagh-sj.com/article_126_245.html
گودینی, جواد. ارائۀ تعریفی کل‌گرا از فرایند‌ طراحی معماری. باغ نظر, 1399; 17(91): 29-40. doi: 10.22034/bagh.2020.201047.4298. https://www.bagh-sj.com/article_118625_0.html
مدی حسین، ایمانی مرضیه. فناوری بایومیمیک و الهام از طبیعت. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۱):۵۵-۴۷. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-26887-fa.html
مشهدی علی, نامداری محمدرضا, حبیبی عباس. تعیین پارامترها و شاخص های مساله محوری در فرایند طراحی معماری. مطالعات هنر اسلامی, 1399; 17(40): 283-298. doi: 10.22034/ias.2020.231017.1248. https://www.sysislamicartjournal.ir/article_127159.html?amp;&lang=fa&lang=en&lang=en