تاریخ معماری و شهرسازی ایران همواره در طول تاریخ خود شاهد تحولات و دگرگونی‌هایی در زمینه نگرش‌ها، عقاید، شیوه‌ها و سبک‌ها، در هر دو بعد محتوایی و بصری بوده است. تأثیر‌پذیری از سنت وجهان‌بینی برخاسته از فرهنگ وآداب بومی، در دوره‌هایی محور این تغییرات بوده وگاهی نیز با الگو‌برداری از تحولات معماری و شهرسازی جهان، دست‌خوش دگرگونی شده است. مکتب اصفهان با تأکید بر فرهنگ، هنر و اندیشه اسلامی- ایرانی، دوران پرفروغ و اثرگذاری در دوره صفویه داشته است و حتی این تأثیرات تا به امروز در برخی شهرهای سنتی نیز هنوز قابل روئیت است. در دوره قاجار نیز در ابتدا مکتب اصفهان ادامه می‌یابد؛ اما با ورود ایران به بازارهای جهانی و برقراری روابط با دیگر کشورها، زمینه برای تغییر فرم و محتوای شهرهای ایرانی فراهم می‌گردد که با تولد سبک تهران، تغییراتی اجرا می‌شود که به طور عمده بر پایه ی نگرش‌های مدرنیستی شکل می‌یابد. در این نوشتار تلاش شده ضمن تشریح خصوصیات و ویژگی‌های هر یک از شیوه‌های اصفهان و تهران- که تأثیرات شگرفی در معماری و شهرسازی ایران داشته اند- زمینه‌های اشتراک و افتراق فضاها و عناصر شهری در این شیوه‌ها مورد مقایسه قرار گیرد. نتایج این بررسی حاکی از چرخش آشکار و تغییر نقش فضای عمومی، فضاهای باز و بروز برون‌گرایی به جای درون‌گرایی در سبک تهران است؛ به گونه‌ای که پیوند معماری بومی ایران با معماری غرب و سرمشق گیری از بناهای اروپایی و از سوی دیگر دگرگونی کلی مفهوم «شار» در این سبک کاملا مشهود است.

واژه‌های کلیدی: مدرنیسم، مکتب اصفهان، سبک تهران، معماری ایرانی، فضای شهری

متن کامل [PDF 2159 kb]   (4337 دریافت)