نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی، جلد ۲، شماره ۲، صفحات ۳۱-۴۲
عنوان فارسی کیفیت نورگیرها درگنبـدهای ایـرانی (با رویکرد به مسائل سازه‎ای گنبد)
چکیده فارسی مقاله نور در باور مردم ایران همواره از جایگاه ویژه‎ای برخوردار بوده‎است و تاکید بر تقدس و اهمیت استفاده از نور روز را باید در باورها و ادیان ایران باستان جستجو کرد، مساله‎ای که بر اهمیت آن در دوران اسلامی افزوده شده‎است. از این‎رو، معماران در گنبد که  پوشانندۀ مهم‎ترین فضای معماری و دهانه‎های وسیع در مساجد، بازارها و غیره بوده‎است، برای ایجاد نورگیر راهکارهایی را ارائه‎ داده‎اند که در این پژوهش مورد تحلیل قرار گرفته‎اند. هدف از این پژوهش، بازشناسی شیوه‎های نورگیری در گنبدهای ایرانی می‎باشد. در این حالت لازم است محل دقیق نورگیری در فرم کلی گنبد با توجه به سازه آن مشخص شود.  برای انجام پژوهش، بر اساس دسته‎بندی چهارگانه ارائه شده، چارچوب نظری ترسیم می‎شود، سپس با کمک روش تحقیق نمونه موردی با استفاده از راهکارهای ترکیبی، گنبدهای نمونه انتخاب شده تجزیه و تحلیل می‎شوند. در این پژوهش میزان توجه معماران ایرانی به هر یک از مکان‎های جایگیری نورگیر در گنبد و همچنین پتانسیل‎های هریک از این چهار حالت جای گیری برای ایجاد نورگیرهای بیشتر در گنبد مشخص می‎شود. با توجه به گستردگی موضوع، مثال‎های شاخصی از فناوری ساخت نورگیر در انواع گنبدهای ایرانی مورد تحلیل قرار گرفته‎ است. براساس مطالعات صورت‎گرفته در یک چشم انداز کلی، گنبدهای ایرانی چهار نوع نورگیری دارند که به ترتیب محل جای‎گیری در سازه گنبد عبارتند از: 1- راس گنبد، 2- قسمت منحنی گنبد، 3- شکرگاه گنبد، 4- ساقه گنبد. از آنجایی که محدودیت‎های سازه‎ای هر یک از انواع گنبد برای ایجاد نورگیر، بر مکان جای‎گیری آن بسیار موثر است، به تحلیل این محدودیت‎ها در هریک از انواع گنبد پرداخته شده‎است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله نور،نورگیر،گنبدایرانی،سازه گنبد
عنوان انگلیسی The Quality of Light-Openings in Iranian Domes (With the Structural Approach)
چکیده انگلیسی مقاله Light has got the prominent significance in the Iranian beliefs throughout the history. Insistence on the light sanctity originates from the religious doctrines of pre-Islamic era (Zoroastrian beliefs) which was emphasized in the Islamic era and especially Islamic Sufism. Overall, in most religions light is the symbol of Divine Wisdom and the element of all goodness and purity; so going from darkness to brightness has been the main goal of life. Since the religion, mysticism and culture throughout the Iranian history have always been in direct relationship with the architecture of each era, the Iranian architecture has always strived to give the interior a kind of spiritual atmosphere and since no sign like the light does symbolize or manifest Divine Unity, the Islamic artists have strived to use the light in their works to make them much closer to the source of spirituality. Paying attention to light is considered as one of the most prominent features of Iranian traditional architecture, which influenced most of its structural and conceptual patterns. The construction of light-openings in the buildings such as masjids, bazaars, madrasas, and caravanserais, as the Iranian outstanding monuments, proves this very point. The Iranian master-mimars' strategies to create the light-openings in the domes has been taken into consideration through this study. To this end, the light-openings' exact location, according to the domes' structural properties have been analyzed. Next, based on the foursome classification of the domes, the research theoretical framework has been determined, and the case-studies have been studied meticulously; through applying the case-studies and the combined research methods. According to the achieved results, the light-openings of the Iranian brick domes have been located at four distinguished areas, including: 1- the dome's top, 2- the dome's curve, 3- the dome's shekargah and 4- the dome's drum. Moreover, because of the structural limitations of each type of dome, the constructional techniques have played the pivotal role at locating the light-openings in the domes.  
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Light,Light-opening,Iranian brick dome,Dome’s structure
نویسندگان مقاله محمدجواد مهدوی نژاد | mohammadjavad mahdavinejad
assistant professor, faculty of art and architecture, tarbiat modares university, iran.
استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت مدرس (Tarbiat modares university)

سها مطور | soha matoor
m.a. student, faculty of art and architecture, tarbiat modares university, tehran, iran.
کارشناس ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت مدرس (Tarbiat modares university)

نشانی اینترنتی http://journals.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-2-13180-2&slc_lang=fa&sid=2
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات