---

 بیان مسئله: امروزه به دلیل رویکردهای متناقض و نبود جهت‌گیری مناسب، متأسفانه نماهای شهری نامناسبی را پدید آورده و هویت کالبدی را در شهرهای ایران از بین برده است.
هدف: ارزیابی عوامل اثرگذار بر هویت کالبدی نماها در منطقه تاریخی شهر تبریز می‌باشد.
روش ­ها: از روش تحلیلی- استنباطی استفاده شد. جامعه آماری دو گروه کاربران ساختمان‌ها و متخصصان بودند. برای تحلیل اطلاعات روش معادلات ساختاری با نرم‌افزار Smart Pls به کار گرفته شد.
یافته‌ها: از نظر کاربران بیشترین تأثیر بر روی هویت کالبدی نماهای بافت تاریخی شهر تبریز مربوط به تخریب نماهای تاریخی و سلیقه شخصی و نظم و هماهنگی می‌باشد و کمترینش مربوط به کنج و خط اتصال به زمین است. از نظر متخصصان هم بیشترین اثرگذاری مربوط به مقیاس و اندازه انسانی، مصالح نما و سلیقه شخصی می‌باشد. کمترینش مربوط به کنج و خط اتصال می‌باشد. درنهایت هر دو گروه در زمینه کمترین اثرگذاری یعنی معیار کنج و خط اتصال به زمین متفق‌القول بودند.
نتیجه‌گیری: همه مؤلفه‌های مورد بررسی بر روی هویت کالبدی نماهای بافت تاریخی شهر تبریز اثرگذار بوده است. با توجه به رابطه نزدیک هویت کالبدی و نماهای شهری، می‌توان گفت که با مدیریت صحیح نماها می­توان به هویت کالبدی محسوس دست یافت.

---

افت تاریخی شهر ایرانی  اسام ی با ارزش کالبدی و فرهنگی نهفته در خود، از هویت شهری بالایی برخوردار است، در نتیجه حفظ بافت های تاریخی ب هعنوان هویتی ضروری برای ادامه حیات شهرها مطرح می گردد. در واقع هویت، پاسخی به پرسش در خصوص چیستی یا کیستی است که در بستر تاریخی جامعه شکل م یگیرد. یکی از دلایل اصلی بحران هویت امروزین شهرها را می توان نا کارآمدی بافت های تاریخی ذکر نمود. با گذر زمان، لاجرم، تغییر اتفاق خواهد افتاد، لیکن تداوم همراه با تغییر که پیوند بین گذشته با حال را ممکن می سازد، خود باعث تعاد لبخشی به این تغییر خواهد بود. تحقیق حاضر از نوع کیفی است و ب هدنبال بررسی عناصر شکل دهنده به هویت بافت های تاریخی شهر ایرانی  اسامی به منظور مقابله با پدیدۀ از دست رفتن هویت باف تهای مذکور است. روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش، توصیفی  تحلیلی و روش جم عآوری داده ها مبتنی بر مطالعات کتابخان های و اسناد تاریخی است. بررس یها حا کی از آن است که عناصر اصلی شکل دهنده به هویت بافت تاریخی شهر ایرانی  اسامی عبارتند از: ارگ، مسجد جامع، بازار، محل ههای مسکونی و شبکه معابر که از آن میان ارگ، مسجد جامع و بازار سه رکن اساسی شهر سنتی اسامی را ب هوجود می آورند. مسجد جامع ب هعنوان محوری ترین عنصر کالبدی در شهر اسامی و بازار، یکی از عین یترین نمودهای معماری و شهرسازی سنتی ایران است که به عنوان ستون فقرات و قلب تپنده شهر ایفای نقش م یکرده است. مقالۀ حاضر درصدد است تا با شناخت ماهیت هویت، به بررسی عناصر شکل دهنده شهرهای سنتی اسلامی کشور بپردازد تا به تمهیداتی منجر شود که به حفظ و تداوم حضور این عناصر در بافت های تاریخی شهرهای کشورمان کمک کند.

---

بیان مساله: پهنه­ ها و مراکز تاریخی شهر تبریز گنجینه­ های گران­بهایی از آثار تاریخی و فرهنگی بشر را در خود جای داده است. برای جلوگیری از کاهش اهمیت این مراکز تاریخی، اجرای طرحهای بازآفرینی امری ضروری­است. که اجرای طرح های گردشگری می­تواند به شکوفایی دوباره منطقه هشت شهر تبریز بیانجامد.
هدف: ارتقای توسعۀ گردشگری مکانهای تاریخی- فرهنگی شهری با بازآفرینی در بافت­های تاریخی- فرهنگی منطقه ۸ شهر تبریز می‌باشد. روش­ها: روش تحقیق حاضر بصورت توصیفی- تحلیلی بوده و برای جمع­ آوری داده ­ها از مطالعات کتابخانه ­ای و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل جمعیت کل منطقه هشت تبریز می‌باشد که براساس فرمول کوکران حجم نمونه ۳۷۵ نفر بدست آمد. برای تحلیل داده ­ها از روشهای تحلیل عاملی اکتشافی به­ همراه روش رگرسیون چند متغیره استفاده شد.
یافته ها: براساس نتایج تحقیق چهار عامل اساسی کشف شد و نتایج نشان دادند همه عوامل بازآفرینی دخیل در توسعۀ گردشگری دارای رابطۀ معناداری با ارتقای گردشگری مکانهای تاریخی- فرهنگی شهر تبریز می‌باشند و به ترتیب عامل های اجتماعی- فرهنگی (۶۱۲‏/٠)، کالبدی با (۵۰۷‏/۰) و شاخص کیفیت معماری با (۴۶۲‏/۰)، عامل اقتصادی با (۳۲۵‏/۰) و عامل زیست محیطی با (۲۹۶‏/۰) بیشترین تا کمترین اثرگذاری را در ارتقا توسعۀ گردشگری داشته­اند.
نتیجه گیری: منطقه هشت به ­عنوان یک بافت تاریخی با رویکرد به گردشگری شهری در مکانهای تاریخی- فرهنگی، فرصت­ها و نقاط قوتی نیز دارد که می­توانند با تکیه بر آن­ها به ایجاد فضاهای سرزنده و مکان­های گردشگر پسند کمک کنند.

---

بخش عمده‌‌ای از مساحت کشور ایران، نواحی گرم‌وخشک است. بافت شهری در این مناطق متناسب با اقلیم گرم‌وخشک به‌وجود آمده و به‌گونه‌‌ای طراحی شده است که پاسخ‌گوی نیازهای ساکنان آن باشد. از این دیدگاه، تمام بافت‌‌های نواحی گرم‌وخشک ایران شرایط به‌نسبت یکسانی دارد. سرایان نیز از شهرهایی است که در حاشیه کویر مرکزی ایران واقع شده و بافت تاریخی ارزشمند و متناسب با شرایط کویری دارد. این شهرستان در شمال‌ غربی استان خراسان جنوبی قرار گرفته و به‌دلیل دارا بودن ویژگی‌‌های اقلیمی، جغرافیای زیستی و هم‌جواری با کوه و دشت، و قرار گرفتن در مسیر جاده ارتباطی خراسان بزرگ، برای سکونت مکانی مناسب بوده و این امر موجب رشد و توسعه آن در دوره‌های مختلف تاریخی شده است. در بافت قدیم شهر سرایان، آثار معماری از دوران تیموری تا پهلوی وجود دارد. آثار معماری برجای‌مانده از بازار، مسجدجامع، کاروان‌سرا، شش‌محله مختلف با آب‌انبارها و مساجد کوچک خود، دلیلی بر پویایی این بافت در گذشته نه‌چندان دور است. هدف از بررسی و شناسایی همه‌جانبه این نوع بافت، مطالعه معماری گذشته این منطقه و تبیین هویت ساخت‌وساز ساختمان‌های نواحی حاشیه کویری ایران است؛ ازهمین‌رو نگارش مقاله حاضر براساس گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات میدانی و به‌روش پیمایشی در محل با روی‌کرد تاریخ فرهنگی انجام گرفته و هدف از آن، دریافت منطق چیدمان ساختمان‌ها و بازسازی بخش ازبین‌رفته بافت قدیم شهری و محله‌‌ای سرایان از عهد صفوی تا دوره پهلوی اول است. 

---

هدف پژوهش حاضر، تعیین محدوده و مقایسه وضعیت آسایش حرارتی فضاهای باز محدوده باغ فین و بافت تاریخی شهر کاشان بر اساس شاخص جهانی اقلیم گرمایی (UTCI) می باشد.
مواد و روش ها: مکان های پر تردد محدوده مورد مطالعه به مدت ۱۸روز از ابتدای شهریور۹۷ مورد بررسی قرار گرفتند. پس از انجام مطالعات کتابخانه‌ای، حضور فیزیکی در بافت و انجام مطالعات میدانی(مشاهده و ثبت اطلاعات سایت ها) همزمان با پاسخ تعداد ۷۸۸ نفر از ساکنان و گردشگران به پرسشنامه‌ها(وضعیت حرارتی و محیطی)، پارامترهای اقلیمی(دما، رطوبت، سرعت جریان هوا، مقدار co و ۲co)ثبت گردید. سپس نرخ لباس و متابولیسم افراد با نرم‌افزار  ۱۰Deltalog محاسبه و پس از گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم‌افزار ۲۴Spss، محدوده آسایش حرارتی پاسخ دهندگان بر اساس شاخص جهانی اقلیم گرمایی (UTCI) با نرم‌افزار Ray Man مشخص گردید.
یافته ها: پاسخ دهندگان در کل محدوده مورد مطالعه، بین ۲۰,۲۳ تا ۳۵.۶۱ درجه سانتیگراد (UTCI) احساس آسایش حرارتی داشتند. همچنین محدوده آسایش حرارتی در باغ فین بین ۱۹,۴۵ تا ۳۷.۶۳ و در بافت تاریخی بین ۱۸.۵ تا ۳۵.۱۶ درجه سانتیگراد (UTCI) می باشد.
نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد دامنه آسایش حرارتی در باغ فین به اندازه ۱,۵۲ درجه سانتیگراد (UTCI) بیشتر از بافت تاریخی کاشان می باشد.

---

اهداف: بافت تاریخی شهری به مثابه سند زنده از تاریخ گذشتگان و عامل هویت­ جمعی، در عمل شاهد تعارض دو مفهوم «توسعه» و «حفاظت» است موضوعی که از چالش های سازمان زیباسازی شهر تهران و شهرداری تهران در اجرای طرح های حفاظت و معاصرسازی شهری است. یکی از چالش­ های اصلی برنامه ­ریزی بافت­ های تاریخی شهری، تقابل حفاظت با نیازهای معاصر ساکنان است. هدف اصلی پژوهش، تحلیل و مدیریت تعارضات فراروی برنامه ­ریزی بافت­ های تاریخی شهری است تا بتواند با ارائه یک الگوی مفهومی جدید، بستر تحقق رویکرد معاصرسازی شهری مبتنی بر تحلیل تعارض را فراهم نماید.
روش ­ها: پژوهش در چارچوب پارادایم کیفی‌ تدوین و داده‌های موردنیاز با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، تحلیل اسنادی و مصاحبه عمیق گردآوری شده است. تحلیل تعارضات فراروی برنامه ­ریزی بافت ­های تاریخی شهری در چارچوب نظریه زمینه‌ای و پیوند دو مفهوم مدیریت تعارض و معاصرسازی بر پایه راهبرد استدلال منطقی صورت گرفته است.
یافته ­ها: ضعف و ناکارآمدی نظام برنامه ­ریزی حفاظت و مدیریت بافت تاریخی در سطح تصمیم­ گیری، مهم­ترین عوامل بروز تقابل نیروهای حفاظت و توسعه در این نواحی هستند؛ که در سطح عملیاتی منجر به ظهور تعارضات ثانویه می­ گردند. تحلیل­ ها حاکی از آن است که در صورت مدیریت این تعارضات، تلفیق دو انگاشت مدیریت تعارض و معاصرسازی در این نواحی امکانپذیر خواهد بود.
نتیجه­ گیری: مدیریت و حل تعارض جریان­ های توسعه و حفاظت در بافت­ های شهری تاریخی، بستر تحقق توسعه تعاملی حفاظت­ گرا را که یکی از مولفه ­های اصلی معاصرسازی شهری است، فراهم می­ سازد. بنابراین حفظ ارزش ­ها در عین تامین نیازهای مدرن ساکنان امکان پذیر خواهد بود.

---

اهداف: محوطه‌های پویای میراث فرهنگی جهانی، مجموعه‌ای از منابع میراثی غیرقابل جایگزین در ابعاد ملموس و ناملموس، در ‌نتیجه‌ فرآیندهای تولید فرهنگی- اجتماعی و تجربیات در بستر زمانی و مکانی شکل یافته‌اند و در حال گذراندن تحولات در گذر زمان می‌باشند. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی وضعیت حفاظت محوطه‌های پویای میراث فرهنگی جهانی به‌‌عنوان یکی از اساسی‌ترین موضوعات در فرایند نظارت بر میراث می‌باشد، که این فرایند ارزیابی باید با مشارکت ذینفعان مختلف مرتبط با بستر فرهنگی مربوطه در طول زمان محقق شود.
روش‌ها: پژوهش از نوع کاربردی- توسعه‌ای است و در دو بخش مطالعات نظری و عملی با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. در بخش نظری از روش استدلال منطقی و تکنیک تحلیل محتوا و استنتاج منطقی و در بخش عملی از روش پیمایشی و تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی بهره گرفته شده است.
یافته‌ها: دستیابی به ارزیابی کارامد وضعیت حفاظت محوطه‌های پویای میراث فرهنگی جهانی، مبتنی بر معیار "حفاظت، پایداری و انتقال برجستگی و منزلت فرهنگی سایت میراثی" تحت تاثیر زیر معیارهای "یکپارچگی" و "اصالت" و همچنین معیار "تجربه سایت میراثی" تحت تاثیر زیر‌ معیارهای "ادراک برجستگی و منزلت فرهنگی" و "تجربه اصالت" محقق می‌گردد.
نتیجه‌گیری: شاخص "حس دلبستگی مکانی" به‌عنوان مهم‌ترین عامل در مدل ارزیابی وضعیت حفاظت محوطه میراث فرهنگی جهانی محسوب می‌شود. بهره‌گیری به‌طور ادواری از این مدل پیشنهادی در فرایند نظارت، می‌تواند بستر مناسبی را برای سنجش میزان کارآمدی سیستم مدیریت محوطه پویای میراث جهانی مورد مطالعه فراهم سازد و می تواند با ابتکار اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان زیباسازی شهر تهران و شهرداری تهران به کار رود.

---

اهداف: افزودن ساختار جدید به بافت تاریخی از روش‌های حفاظت شهری است که با مداخلات شدیدتری همراه و در نتیجه نیازمند توجّه بیشتری است. در این راستا، سازمان‌های بین‌المللی در تدوین اسناد خود به این موضوع پرداخته‌اند. بررسی این اسناد از آن‌جایی که مبنای تدوین استانداردها و دستورالعمل‌های طراحی‌اند، اهمّیّت دارند. با این وجود، تا به حال، کمتر به طور دقیق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند. بر این اساس، در این پژوهش، به منظور صورت‌بندیِ موضع مطرح در این اسناد در قالب رویکردهای طراحی، چیستی‌شان پیگیری شد.

روش‌ها‌: بدین منظور، با مطالعه‌ی اسناد، داده‌های مورد نیاز گردآوری، بر اساس مضمون و ساختار رویکرد طراحی کدگذاری و برای دستیابی به تصویر کلّی، کدهای حاصل به کمک مقایسه‌ی تطبیقی و همچنین با کمّی‌سازی و به کمک نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند.

یافته‌ها: داده‌های گردآوری شده نشان می‌دهند که در موضع سازمان‌های بین‌المللی در مورد حفاظت به روش افزودن به بافت تاریخی، دو نگرشِ قابل تفکیک مطرح است. منشور ونیز (۱۹۶۴) منشور واشنگتن (۱۹۸۷)، منشور اصول بررسی، حفاظت و مرمت ساختاری میراث معماری (۲۰۰۳) و منشور نیوزلند (۲۰۱۰) و منشور بورا (۲۰۱۳) قائل به ارجحیّت سندانگاری بر بافت‌شهری‌انگاریِ بافت تاریخی هستند. ولی سایر اسناد، هر دو نگرش را توآمان مطرح می‌کنند. با این تفاوت که در بیانیّه‌ی تلاکسکالا (۱۹۸۲) و بیانیّه‌ی سن‌آنتونیو (۱۹۹۶) این نگرش متآثر از نگاهی سنّت‌گرا و در باقی موارد بر مبنای نوگرایی است که نشان از غالب بودن این نگرش در اسناد دارد. برخاسته از همبستگیِ نگرش و رهیافت، در منشور ونیز، واشنگتن، اصول بررسی، بورا و نیوزلند، اجتناب از تغییر بر ضرورت تغییر ارجح است. سایر اسناد قائل به مدیریت تغییرند. با این تفاوت که در دو سند تلاکسکالا و سن‌آنتونیو این مدیریت در معنای سنتّی آن مطرح است و در باقی اسناد مدیریت با پذیرش گذر از عصر سنّت و آغاز عصر مدرن توصیه شده است. بنابراین رهیافت آخر، رهیافت غالب در اسناد است. متأثر از رهیافت، منشور ونیز، واشنگتن، اصول بررسی، بورا و نیوزلند به همانندی طرح پیشنهادی با بافت تاریخی توصیه کرده‌اند و باقی اسناد قائل به هماهنگیِ طرح به کمک ارجاع به ویژگی‌های بافت تاریخی هستند که  برخاسته از تفاوت در نگرش و رهیافت، در بیانیّه‌های تلاکسکالا و سن‌آنتونیو هماهنگی در معنای تبعیّت از سنّت‌های طراحی در معماری و شهر است. ولی سایر و اغلب اسناد، هماهنگی در معنای طرحی متأثر از ویژگی‌های بافت تاریخی و در صورت سازگاری، با بیانی معاصر به کار برده شده است.

نتیجه‌گیری: بنابراین می‌توان نتیجه‌گرفت در حالت کلّی، سه رویکرد طراحی در بافت تاریخی در اسناد سازمان‌های بین‌المللی مطرح شده است.

---

امروزه اهمیت حل مسائل شهری از کوچک ترین واحد یعنی محله، بر برنامه ریزان آشکار شده است. آن چنان که محلات تاریخی متناسب با نیازهای ساکنین خود شکل می گرفتند و پاسخگوی اکثر نیازهای ساکنین خود بودند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف سنجش و ارزیابی شاخص های پایداری در مقیاس محله، به دنبال دست یابی به میزان پایداری در محله های بافت تاریخی می باشد. جهت نیل به هدف فوق بسته به نوع پژوهش که از نظر هدف از نوع کاربردی- توسعه ای و از نظر روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد، با استفاده از منطق فازی مبادرت به سنجش میزان پایداری محلات گردیده است. نتایج حاصله مبین این امر است که محلات بافت تاریخی از نظر میزان پایداری در شرایط مساعدی به سر نمی برند و در وضعیت پایداری ضعیف و کمتر از متوسط هستند. از میان محلات نه گانه تاریخی شهر یزد محله گودال مصلی با ارزش ۰,۴۷۴ نسبت به سایر محلات در شرایط بهتری قرار دارد. رتبه های بعدی به محلات شیخداد، فهادان، شش بادگیری، پشت باغ، گازارگاه، گنبد سبز، دولت آباد و در نهایت زرتشتی ها اختصاص یافته است.

---

---