haghparast F, mazlom borhan S, pirbabaii H. Mutual Impact of the Religious Music and Architecture of Qajar Era in the Evolution
of the Islamic Collective Spaces, Case Study: Tehran Tekyeh Dowlat. Naqshejahan 2014; 4 (3) :43-50
URL:
http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-6806-fa.html
حق پرست فرزین، مظلوم برهان شبنم، پیربابایی حمزه. تأثیر متقابل موسیقی مذهبی و معماری عصر قاجار در تحول فضاهای جمعی اسلامی)نمونه موردی: تکیه دولت تهران(. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1393; 4 (3) :43-50
URL: http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-6806-fa.html
1- استادیار دانشگاه هنر اسلامی، تبریز، ایران )نویسنده مسئول(
2- دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه هنر اسلامی، تبریز، ایران
چکیده: (10119 مشاهده)
فضاهای جمعی شهرهای ایران پس از اسلام، تحت تأثیر آموز هها و فرامین این دین مبین شکل گرفته است. کیفیت و کارکرد همراه با عوامل کالبدی به کار رفته در شهرها منجر به ایجاد فضاهای جمعی و افزایش حضور مردم در این فضاها گردیده است. در دوره قاجار با شروع حکومت ناصرالدین شاه و روابط اقتصادی و فرهنگی ایران با کشورهای اروپایی و تحولاتی چون سفر شاهان قاجار به اروپا، اعزام دانشجویان به خارج از کشور و تأسیس دارالفنون، زمینه تأثیرپذیری ایران از فرهنگ غربی فراهم آمد. ناصرالدین شاه که در مسافرت هایش به اروپا با تئاترها و سال نهای نمایش آنجا آشنا شده و چنین نمای شهایی مورد پسندش واقع شده بود، دستور به ساخت مکانی داد که نمای شهای بزرگ در آن برگزار شود، این مکان بعدها به تکیه دولت معروف گشت که باشکوه ترین تعزی هها در آن برگزار می شد. شاهزادگان و بزرگان و اشراف دولت هم به پیروی از شاه، هر یک مجالس تعزیه خوانی به راه انداختند. رفته رفته در هر محله و گذر بزرگ تهران تکیه هایی ساخته شد که مخارج آن را ساکنان هر محل فراهم م یکردند. این آغازی بود بر ایجاد بناهایی برای جا دادن تعداد افراد زیادی که به منظور تماشای تعزیه و برپایی عزاداری گرد هم جمع می آمدند. چرا که پیش از آن رسم نبود نمایش و موسیقی را برای توده مردم عرضه کنند و موسیقی تنها در مجالس خلوت اهل فن مطرح می شد. در این مقاله با روش توصیفی-تاریخی، ابتدا به بررسی موسیقی عصر قاجار و نیازی که در آن دوره برای ایجاد فضاهای جمعی پدید آمد پرداخته شده است؛ سپس پاسخ هایی که معماری آن عصر به این نیاز داد و پیشینه و جایگاه تکیه ها و نمایش خان هها در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. بنای تکیه دولت تهران به عنوان نمونه موردی این پژوهش، مورد تحلیل فضایی و کالبدی معماری قرار گرفته است.
دریافت: 1393/5/16 | پذیرش: 1393/9/15 | انتشار: 1393/10/1