تبیین مفهوم زیبایی از منظر جهان‌بینی اسلامی جهت ارزیابی آثار معماری و شهرسازی

نوع مقاله : مروری تحلیلی

نویسندگان
ﮔﺮوه ﺷﻬﺮﺳﺎزی، داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻌﻤﺎری و ﺷﻬﺮﺳﺎزی، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ایران، ﺗﻬﺮان، ایران
چکیده
ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﻫﺮ ﺟﺎ "ﺟﻤﺎل" و "زیبایی" ﺑﺎﺷﺪ، ﻋﺸﻖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ. ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻋﺸﻖ ﻣﯿﻞ و ﮐﺸﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮی ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﮐﻤﺒﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ و از آن ﺑﻪ "ﮐﻤﺎل" ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. روح اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻫﻤﻮاره ﺧﻮد را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﺪ و زیبایی ﺟﺎذﺑﻪای ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل اﺳﺖ. ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ دارای ﻫﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﺗﺠﻠﯿﺎت ذات اﻟﻬﯽ اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﺧﻠﯿﻔﻪﷲ، ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻫﺒﻮط ﻧﻤﻮده، ﺗﺎ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﯽ و اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد، ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺪا روﺣﺎﻧﯽ ﺧﻮیش ﺳﯿﺮ ﻧﻤﺎید. ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮم زیبایی از ﻣﻨﻈﺮ ﺟﻬﺎنﺑﯿﻨﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ارزیابی آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎری و ﺷﻬﺮﺳﺎزی ﺑﻮد.

ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی: زیبایی ﻣﻨﺒﻌﺚ از ادراک ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎده ﺑﺎ ﺻﻮرتﻫﺎی ﻣﺎدی ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺣﻮاس ﭘﻨﺞ ﮔﺎﻧﻪ، در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺎ ﺻﻔﺎت ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﻋﻘﻞ و در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻠﮑﻮت ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ دل (روح)، ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻮه، ﻇﻬﻮر وﺟﻮد و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ادراک ﻣﯽﺷﻮد. ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮین ﺗﻮﺻﯿﻒ از ﮔﺮایشﻫﺎی ذاﺗﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮی ﮐﻤﺎل ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﻌﺒﻮد یکتا در ﻗﺮآن ﻣﺠﯿﺪ ﺑﺎ ارایه یکصد ﺻﻔﺖ ﺣﺴﻦ از ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎی ﺣﻀﺮت ﺣﻖ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﺮ اﺛﺮی ﮐﻪ این ﺻﻔﺎت را ﺑﯿﺸﺘﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، وﺟﻮد ﮐﺎﻣﻞﺗﺮی دارد، ﺑﻨﺎﺑﺮاین زیباتر اﺳﺖ. اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﻠﯿﻔﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در زﻣﯿﻦ، در ﺧﻠﻖ آﺛﺎر ﺧﻮد ﮐﻪ آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎری و ﺷﻬﺮﺳﺎزی ﻧﯿﺰ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎیستی این ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎ را ﺑﻪ ﻇﻬﻮر و ﺗﺠﻠﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ این ﺻﻔﺎت و اﺳﻤﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﺛﺮ او ﻣﺘﺠﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ، آن اﺛﺮ ﻣﻌﻤﺎری و ﺷﻬﺮﺳﺎزی زیباتر اﺳﺖ و این ﺷﺎﺧﺺ، ﻣﻌﯿﺎر ﺗﻤﯿﯿﺰ و ﻗﯿﺎس زیباییﻫﺎ اﺳﺖ.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Fayyaz E. From aesthetics to epistemology. Pegah Hawza. 2007;(208):2-3. [Persian]
Motahhari M. Collection of works. 5th Volume. 12th Edition. Tehran: Sadra; 1999. p. 158. [Persian]
Noghrehkar A. Human perceptual interaction with geometric-spatial ideas in architecture. Tehran: Amirkabir; 2014. [Persian]
Motahhari M. Collection of works of shahid Motahari master. 13rd Volume. 5th Edition. Tehran: Sadra; 1999. p. 343. [Persian]
Ali Tabar Firoozjaie R. Possibility of cognition and understanding of certainty in religion. Ravaq e Andisheh. 2005;(38):76-102. [Persian]
Noghrekar A, Hamzeh Nezhad M, Ranjbar Kermani AM. Introduction to Islamic identity in architecture and urbanism. Tehran: Payam Sima; 2008. p. 94. [Persian]
Khorshidi S. Formation of sadrain culture theory. Ma'rifat i Farhangi Ejtemaii. 2012;3(1):129-52. [Persian]
Rezazadeh R. Introduction to anthropology of Mulla Sadra. Kheradnameh Sadra. 2000;(19):84-8. [Persian]
Javadi Amoli A. Human expectation of religion. Pasdar e Eslam. 2001;(233):6-9. [Persian]
Motahhari M. Collection of works of shahid Motahari master. 2nd Volume. 2nd Edition. Tehran: Sadra; 1999. p. 314. [Persian]
Meghdadi Isfahani A. Trace of traceless. Tehran: Jomhouri; 1995. p. 203. [Persian]
Javadi Amoli A. Politeness, inexistence of relatives: Explanation of great comprehensive ziyarat. 3rd Volume. 7th Edition. Safaee M, editor. Qom: Asra; 2013. [Persian]
Mousavi Moghaddam SR, Ali Zamani AA. Realms of human existence from viewpoint of Allameh Tabatabai. Andishe e Novin e Dini. 2012;7(27):53-76. [Persian]
Mollasadra. Asfar. 7th Volume. 1st Edition. Tehran: Sadra Islamic Philosophy Research Institute Publication; 2001. p. 197.
Khamenei SM. Religious art [Internet]. Tehran: Sadra Islamic Philosophy Research Institute; 2014 [cited 2014 Nov 09]. Available from: http://www.mullasadra.org/new_site/persian/Mullasad ra/Maktab/Vojud%20Shenasi.htm
Khomeini R. Commentary of the dawn dua. 4th Edition. Fahri A, translator. Tehran: Ettelaat; 1995. p. 56. [Persian-Arabic]
Shahab al-Din Yahya Ibn Habash Suhrawardi. Ishraq wisdom. 1st Edition. Sajjadi J, translator. Tehran: University of Tehran; 1976. p. 246. [Persian]
Naghizadeh M. Islamic city and architecture. Isfahan: Mani; 2008. p. 64. [Persian]
Mohammad Ibn Ya'qub al-Kulayni. The sufficient book (Kitab al-Kafi). 1st Volume. 1st Edition. Tehran: Islamic Scientific Bookstore; 1990. p. 78. [Persian-Arabic]
Mirkhani ES. Dynamic Ijtihad methods in the teachings of the Infallible Imams. Fam Law Jurisprud. 2003;8(29):5-43. [Persian]
Jannaati ME. Theory of adoptive and ramified Ijtihad. Polit Sci. 2003;(21):19-50. [Persian]