تحلیلی بر اصالت مساجد معاصر ملی در جهان اسلام

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
2 دانشکده هنر و معماری اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران
چکیده
اهداف: مساله اصلی پژوهش، شناخت معیار‌های اصالت‌سنجی مساجد معاصر بر اساس شاخصه‌‌های بدست‌آمده است. شناخت اصالت‌‌ها به‌منظور اصلاح روند توسعه مساجد و الگوسازی برای طرح مساجد آتی یا طرح توسعه آنها است.

روش‌ها: روش پژوهش بخش شناسایی و استخراج شاخص‌ها، استدلال و تحلیل مصادیق با استفاده از نظرات گروه متمرکز کارشناسان و امتیازگیری بر اساس شاخصه‌ها است.

یافته‌ها: شاخصه‌‌های اصالت مساجد، در دو بعد محتوایی و کالبدی و شاخصه‌‌های محتوایی، همچون استفاده از نماد‌‌های آشنای تاریخی و عناصر طبیعت (نور و آب) و همچنین احترام به اجتماع و خلوت انسانی و ابعادی نمادین الهی فضا برای بیان ماهیت قدسی مساجد تنظیم شدند. شاخصه‌های کالبدی از سیاست‌گذاری کلی سازه و کالبد در صداقت ظاهر و باطن کار تا تزیینات و روسازی کاذب سنتی آغاز می‌شود و تا انتخاب الگوی سازگاری اقلیمی، الگوی زیبایی‌شناسی سنتی، جدید یا ترکیبی و الگوی کاربری و نوع دقیق سازه را شامل می‌شود. در هیچ یک از این موارد نباید متعصبانه نسبت به برتری گذشته یا امروز نسبت به هم قضاوت کرد، بلکه معیار سودمندی جامع آن در بهره‌مندی روحی و جسمی مخاطب است.

نتیجه‌گیری: تحلیل‌‌ها نشان‌دهنده تمایزات و اشتراکات عوامل اصالت مسجد هستند. مساجدی که در وجه محتوایی در کلیات طرح مسجد، بروز کالبدی بیشتری داشته، اصالت بیشتری داشته‌اند. مساجدی که از بعد محتوایی بر نماد‌ها تاکید داشته‌اند، ولی در کالبد، ضعف تجلی محتوا داشته‌اند، در رده متوسط جای گرفته‌اند. همچنین صرف رویکرد‌های معماری پایدار، تاکید بر دگرگونی فرم‌‌های نمادین و ساختارشکنی در طرح بدون توجه به ابعاد محتوایی، سبب افزایش اصالت نشده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Asefi M, Imani E. New technologies in architecture: The interaction with Iran's Islamic architectural values. BAGH-E NAZAR. 2012;9(21):21-34. [Persian] [Link]
Bemanian M, Mohammadi S. A study on the role of dome in the design patterns of contemporary mosques. NAQSHEJAHAN. 2015;4(3):7-16. [Persian] [Link]
Siadatian S, Pourjafar M. Testing the application of "Justified Plan Graph"(JPG) in Iranian-Islamic architecture case studies: Rasoolian House in Yazd and a house in Masooleh. NAQSHEJAHAN. 2015;4(3):27-39. [Persian] [Link]
Hamzehnejad M, Arabi M. A study of Iranian Islamic originality in contemporary modernist mosques; A case study: Design of Valiasr crossroads mosque in Tehran. J Stud Iran Islam City. 2014;(15):42-61. [Persian] [Link]
Mahdavinejad M, Mashayekhi M, Bahrami M. Mosque design patterns in contemporary architecture. J Res Islam Archit. 2015;2(4):1-15. [Persian] [Link]
Mahdavinejad M, Saadatjoo P. Search for identity in contemporary architecture of Saudi Arabia. J Res Islam Archit. 2014;1(1):57-74. [Persian] [Link]
Mojtahedzadeh R, Namavar R. Contemporary mosques and revival of sacred identity. SOFEH. 2011;4:32-21. [Persian] [Link]
Noghrehkar A. Critical analysis of mosque design case study: VALI ASR mosque in adjacent to city theater of Tehran (Tehran). J Res Islam Archit. 2014;2(1):25-42. [Persian] [Link]
Noghrehkar A, Hamzehnejad M, Ranjbarkermani A. An introduction to Islamic identity in architecture and urban planning. Tehran: Payam Sima Design and Publishing Company; 2008. [Persian] [Link]
Noghrehkar A, Raeesi M. Realization of Islamic identity in architectural works. J Stud Iran Islam City. 2012;(7):5-12. [Persian] [Link]
masjed.ir [Internet]. Tehran: Masjed; 2013 [Cited 2019 Aug 30]. Available from: http://www.masjed.ir. [Persian] [Link]
beautifulmosque.com [Internet]. Unknown City: Beautiful Mosque; 2013 [Cited 2019 Aug 4]. Available from: http://archnet.org. [Link]
esmaeelyeh.net [Internet]. Qom: Esmaeelyeh; 2016 [Cited 2019 Aug 30]. Available from: http://esmaeelyeh.net. [Persian] [Link]
wikipedia.org [Internet]. San Francisco: Wikimedia Foundation, Inc; 2018 [Cited 2019 Aug 30]. Available from: https://www.wikipedia.org. [Persian] [Link]
archdaily.com [Internet]. California: Archdaily; 2011 [Cited 2019 Aug 4]. Available from: https://www.archdaily.com. [Link]
eavar.com [Internet]. Tehran: Eavar; 2017 [Cited 2017 Mar 10]. Available from: https://www.eavar.com. [Persian] [Link]
archnet.org [Internet]. Massachusetts: Archnet; 2015 [Cited 2019 Jul 31]. Available from: http://archnet.org/ [Link]
akdn.org [Internet]. Toronto: AKDN; 2001 [Cited 2019 Jul 31]. Available from: https://www.akdn.org/. [Link]