بررسی اجتماع‌پذیری در کتاب‌خانه مرکزی کرمان و محوطه آن (از منظر تنوع رفتار)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشجوی مهندسی معماری دانشگاه باهنر
2 دانشیار دانشگاه شهیدباهنرکرمان
3 استادیار دانشگاه شهیدباهنر کرمان
10.48311/bsnt.2025.75038.0
چکیده
اهداف: فضاهای فرهنگی برای گردهمایی‌های اجتماعی نقش مهمی در تقویت اجتماع‌پذیری دارند، به‌خصوص زمانی که طراحی آن‌ها تعامل کاربران را تسهیل کند. این پژوهش با تمرکز بر کتابخانه مرکزی کرمان به شناسایی و تحلیل مؤلفه «تنوع رفتار» به‌عنوان شاخصی مؤثر در ارتقای اجتماع‌پذیری پرداخته است.

روش‌ها: این پژوهش کتابخانه مرکزی کرمان را برای تحلیل مؤلفه «تنوع رفتار» بررسی کرده است. روش پژوهش ترکیبی دو روش مشاهده میدانی و پرسش‌نامه است. بر این اساس، شاخص‌های «یکپارچگی بصری»، «پاسخ‌گویی فضا به مشارکت کاربران» و «کیفیت مکان‌های نشستن» از طریق پرسش‌نامه و شاخص‌های «موقعیت فضاها نسبت به یکدیگر» و «انعطاف‌پذیری فضا» با مشاهده میدانی تحلیل شدند.

یافته ها: پژوهش نشان داد که یکپارچگی بصری به‌تنهایی تأثیر قابل‌توجهی بر تنوع فعالیت‌های جانبی ندارد. در مقابل، موقعیت فضاها و استفاده از مسیرهای اجباری نقش مهمی در جذب مخاطب دارد. کاربران برای فعالیت‌های گروهی، فضاهای باز را به بسته ترجیح می‌دهند. انعطاف‌پذیری فضا و شکل‌گیری فضاهای جمعی کنار فعالیت‌های اصلی، تأثیر مثبتی بر تنوع رفتاری دارد. طراحی فضاهایی که علاوه بر کاربری اصلی، خدمات عمومی مکمل ارائه می‌دهند، تجربه کاربری و تعاملات اجتماعی را بهبود می‌بخشد. مکان‌های نشستن با میز، پریز برق و پوشش گیاهی (مانند نشستن روی چمن) حضور و تعامل کاربران را افزایش می‌دهد.

نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که مؤلفه‌های «مکان نشستن» و «انعطاف‌پذیری فضایی» بیشترین نقش را در افزایش تنوع رفتار کاربران داشته‌اند. در مقابل، «یکپارچگی بصری»، چیدمان دلخواه مبلمان و عنصر آب تأثیر چندانی نداشته‌اند. این نتایج بر ضرورت تقویت عناصر مؤثر و بازنگری طراحی فضاهای کم‌تأثیر برای ارتقای اجتماع‌پذیری تأکید دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امانی مصطفی، ایرنه دل موناکو آنا، ننچینی دینا. تحلیل امکان کاربرد نظریه گوستاوو جووانونی به عنوان الگوی اقدام در بافت قدیمی و کهن شهر تاریخی تبریز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۴):۱-۲۴. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-72846-fa.html
حناچی پیروز، ملازاده فاطمه، فدائی نژاد بهرامجردی سمیه. توسعه چارچوب مفهومی مدیریت ارزش‌مبنا در مکان‌های فرهنگی تاریخی (با نگاهی به فرهنگ اسلامی). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۳):۱۴-۱. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-5582-fa.html
فلاحت محمد صادق، ارزن زرین کیوان. نسبت هوشمندی و مکان؛ از هوشمندسازی معماری تا "مکان هوشمند". نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛ ۱۴(۴): ۲۵-۴۶. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-75704-fa.html
کلانتری خلیل آباد حسین، حقی مهدی، دادخواه محسن. مولفه های اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی و اسلامی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۳؛۴(۱):۲۶-۱۷. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-10096-fa.html
کیانی مصطفی، بهجو اشکان، راسیتان طهرانی نوشین. تداوم فضایی در معماری معاصر ایران بررسی میزان تأثیرپذیری معماری معاصر ایران از معماری غرب و معماری ایرانی. نقش جهان- مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1394؛ 5(3): 67-52. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-1467-fa.html
محبی فاطمه معصومه، انصاری حمیدرضا، پورعزت علی اصغر. آینده‌های بدیل هویت نزد معماران و شهرسازان ایران مبتنی بر روش تحلیل لایه ای علّی(CLA). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۳):۶۳-۸۰. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-74996-fa.html
محمدزاده رحمت، جوانرودی کاوان. بازطراحی فضاهای جمعی و خصوصی مسکن در ساختار شهر ایرانی - اسلامی مطالعه موردی مجتمع بهارستان ۲ سنندج. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۵؛ ۶(۲):۳۶-۴۷. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-8717-fa.html
مردمی کریم، سهیلی فرد مهدی، آقاعزیزی مجید. همسازی سازه و معماری در راستای جانمایی بهینه تکیه گاه ها به روش الگوریتم ژنتیک (نمونه موردی: پوشانه های با فرم آزاد، طراحی شده بر اساس هندسه گره ایرانی). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۴؛۵(۲):۷۵-۶۵. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-7894-fa.html
مشهدی ابوالقاسم شیرازی مهدی، دیبا داراب. تحلیل الگوهایی غیرشکلی پلان بناهای مسکونی با ارزش شهر تهران در دهه های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱; ۱۲(۳):۱۲۱-۹۷. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-63791-fa.html
مظاهریان حامد، کی نوش امیرمهدی، کی نوش آریا. توسعه درونزای شهری و باززنده سازی هویت شهری معماری اسلامی ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۱):۱۲-۱. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-6130-fa.html
مقصودزاده مهکامه، نصر طاهره. تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات با راهبردهای سبز برای معاصرسازی سایت سیلوی تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۱):۱۹-۱. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-57930-fa.html
مولائی محمد مهدی، رضایی راد هادی، صادقی پور طرلان. نقش تحولات جمعیتی بر تغییرات دمای سطوح ابنیه و فضاهای باز شهری؛ نمونه موردی: کلانشهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۲):۴۰-۶۰. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-66795-fa.html
مومنی کورش، سلطانی پریا. بررسی فرهنگ عاشورایی در مراکز تجمع بافت تاریخی شهر دزفول. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۲):۱۳۳-۱۴۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-30715-fa.html
نهری زهرا، معتمدمنش مهدی. نگاهی نو به افزایش کیفیت پروژه‌های دولتی در ایران با استفاده از فناوری‌های نوین. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۲):۴۱-۵۶. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-74129-fa.html
نیکزاد امیرمحسن، ملک نیلوفر، غفاری عباس. ارزیابی شرایط متغیرهای موثر بر آسایش بصری نوری در فضاهای آموزشی دانشگاه صنعتی شاهرود. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۹؛ ۱۰(۳):۱۷۳-۱۸۲. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-42541-fa.html
ولی زاده نیما، اعتصام ایرج، حبیب فرح. تحلیل نقش روابط تعاملی در ساختار سایه. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۲):۳۲-۲۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-5060-fa.html
هاشمین سیدابوالفضل، زرکش افسانه، هیگراس گارسیا ایستر، سوزنچی کیانوش. تأثیر طرح کاشت درختان بر آسایش حرارتی انسان در مقیاس میکرواقلیم؛ نمونه موردی: محوطه دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۲): ۱۵۸-۱۳۸. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-61858-fa.html
یزدانی مائده، انصاری مجتبی، پورجعفر محمدرضا. آزمایشگاه زنده شهری به مثابه روشی برای گذار فرهنگی به معاصرسازی پایدار؛ نمونه موردی: محله جماران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۱):۴۰-۲۰. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-55950-fa.html
 

  • تاریخ دریافت 20 تیر 1404
  • تاریخ پذیرش 27 مهر 1404