سنجش عوامل بهبود پایداری اجتماعی در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری (مطالعه تطبیقی بافت تاریخی و حاشیه‌نشین شهر اردبیل)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
جواد جوان‌مجیدی 1
محمد مسعود 1
قاسم مطلبی 2
1 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
2 دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
اهداف: هدف از پژوهش حاضر، سنجش میزان پایداری اجتماعی در بافت‌های ناکارآمد شهری و تبیین مولفه‌های آن در بافت تاریخی و حاشیه‌نشین شهر اردبیل به مثابه دو نمونه از بافت‌های ناکارآمد شهری است.

روش‌ها: داده‌های پژوهش در سال ۱۳۹۷ با روش کتابخانه‌ای و پرسش‌نامه گردآوری شد و با روش T تک‌نمونه، تحلیل عاملی و تحلیل رگرسیون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نمونه مورد بررسی شامل ۲۰۰ نفر از ساکنان بافت تاریخی و ۲۰۰ نفر از ساکنان بافت حاشیه‌نشین شهر اردبیل بود که به روش خوشه‌ای نمونه‌گیری شدند.

یافته‌ها: مولفه‌های پایداری اجتماعی در هر دو بافتِ مورد مطالعه، وضعیت نامناسبی دارد. با این حال، بافت حاشیه‌نشین نسبت به بافت تاریخی دارای وضعیت نامناسب‌تری بود. براساس نتایج تحلیل عاملی، عوامل بهبود پایداری اجتماعی در زیرمجموعه چهار عامل اصلی قرار می‌گیرند که این چهار عامل در مجموع ۶۳ تا ۶۸% واریانس متغیر وابسته یعنی پایداری اجتماعی را تبیین می‌کنند. همچنین اثرگذاری عوامل در هر یک از پهنه‌ها به‌طور معنی‌داری متفاوت بود. به‌طوری‌که مهم‌ترین عامل موثر بر پایداری اجتماعی در بافت تاریخی، عامل سرمایه اجتماعی است که توسط متغیرهایی مانند مشارکت اجتماعی، تعاملات اجتماعی، اعتماد اجتماعی و هویت جمعی توضیح داده می‌شود. در مقابل، مهم‌ترین عامل موثر بر پایداری اجتماعی در بافت حاشیه‌نشین، برخورداری از امکانات رفاهی- زیرساختی است که توسط متغیرهایی مانند کیفیت مسکن، امنیت و دسترسی به خدمات عمومی تبیین می‌شود.

نتیجه‌گیری: نتیجه نهایی این بود که وجود تفاوت‌های ذاتی بین بافت‌های تاریخی و حاشیه‌نشین، لزوم تدوین طرح‌های بازآفرینی جداگانه را برای هر یک، متناسب با ویژگی‌های آنها می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Pourahmad A, Keshavarz M, Aliakbari I, Hadavi F. Sustainable regeneration urban distressed area, case study: (district 10, Tehran city). J Environ Stud. 2017;10(37):167-94. [Persian] [Link]
Habibi SM, Maghsoudi M. Urban restoration. 3rd Edition. Tehran: University of Tehran Press; 2007. [Persian] [Link]
Sedaghat Rostami K, Etemad G, Bidram R, Mullaz J. Drawing up some indexes to recognizing blighted fabrics. J Spatial Plann. 2011;1(1):103-20. [Persian] [Link]
Darchen S, Ladouceur E. Social sustainability in urban regeneration practice: A case study of the Fortitude Valley Renewal Plan in Brisbane. Aust Plann. 2013;50(4):340-50. [Link] [DOI:10.1080/07293682.2013.764909]
Eastaway MP, Solsona MS. What do we understand by a sustainable urban regeneration process? Visions about the future of restructured housing estates in Spain. 2012. [Link]
Colantonio A, Dixon T. Urban regeneration & social sustainability: best practice from European cities. Oxford, UK: Wiley-Blackwell; 2011. [Link] [DOI:10.1002/9781444329445]
Glasson J, Wood G. Urban regeneration and impact assessment for social sustainability. Impact Assess Proj Appr. 2009;27(4):283-90. [Link] [DOI:10.3152/146155109X480358]
Dempsey N, Bramley G, Power S, Brown C. The social dimension of sustainable development: Defining urban social sustainability. Sustain Dev. 2011;19(5):289-300. [Link] [DOI:10.1002/sd.417]
Polèse M, Stren R, editors. The social sustainability of cities: diversity and the management of change. Toronto: University of Toronto Press; 2000. [Link] [DOI:10.3138/9781442682399]
Nazmfar H, Pashazadeh A. Assessing the sustainability of residential neighborhoods in peri-urban areas (case study: Ardabil City). Geogr Environ Plann. 2018;29(1):43-64. [Persian] [Link]
Heydari M. Urban new faces of Ardebil province required to revive social and economic life of the provinces [Internet]. Tehran: IRNA; 2017 [cited 2019 May 29]. Available from: https://www.irna.ir/news/82584190/. [Persian] [Link]
Aram N, Javan Majidi J. Present architectural design patterns of Ardebil city with a social sustainability approach using the SWOT model. Shabak. 2018;35:11-24. [Persian] [Link]
Imani B, Judi Gollar P, Heidarvand M. Investigating the role of indicators of sustainable urban development in managing downgraded areas (case study: Ali Ghapoo area in Ardebil). Urban Plann Geogr. 2018;6(4):717-33. [Persian] [Link]
Jahanzamin Y. Recovering and preserving the identity of historical neighborhoods and their role in sustainable urban development with the approach of community-based programs (religious rituals) - Case study: Sixth Neighbourhood of Ardebil city [Dissertation]. Isfahan: Isfahan Art University; 2015. [Persian] [Link]
Darvishi Y. The marginalization and its role in the development and spread of narcotics and addiction (Case study: Ardabil city). Hum Geogr Res. 2014;46(3):603-14. [Persian] [Link]
Grieco M. Social sustainability and urban mobility: shifting to a socially responsible pro-poor perspective. Soc Respons J. 2015;11(1):82-97. [Link] [DOI:10.1108/SRJ-05-2014-0061]
Aalinasab MA, Souzanchi K. Sustainable development of urban River Valley based on ecological assessment (Case study: Darabad River Valley, Tehran). Naghsh-e Jahan. 2013;3(2):51-61. [Persian] [Link]
Bahraini SH, Izadi MS, Mofidi M. Urban renewal approaches and policies (from reconstruction to sustainable urban regeneration). Urban Stud. 2013;3(9):17-30. [Persian] [Link]
Roberts P. The evolution, definition and purpose of urban regeneration. In: Roberts P, Syke H, Granger R, editors. Urban regeneration. London: British Urban Regeneration Association, SAGE Publications; 2000. p. 9-36. [Link] [DOI:10.4135/9781446219980.n2]
Pourjafar MR, Dehghani F. Role of cultural landscapes regeneration in the enhancement of the quality of citizen life (case study: Zandieh Complex of Shiraz). Naghsh-e Jahan. 2011;1(1):81-94. [Persian] [Link]
Razzaghi Asl S, Khoshghadam F. Measuring the improvement of social sustainability in recreating from the perspective of residents - case study: Shiva District of Tehran. Urban Stud. 2017;6(22):59-74. [Persian] [Link]
Tavana M, Nourian F. Measuring social sustainability in dispersed neighborhoods (Case study: Shadabad District of Tehran). Hum Geogr Res. 2018;49(4):885-900. [Persian] [Link]
Popovic T, Barbosa-Povoa A, Kraslawski A, Carvalho A. Quantitative indicators for social sustainability assessment of supply chains. J Clean Product. 2018;180:748-68. [Link] [DOI:10.1016/j.jclepro.2018.01.142]
Colantonio A. Social sustainability; a review and critique of traditional versus emerging themes and assessment methods. In: Horner M, Price A, Bebbington J, Emmanuel R, editors. SUE-Mot Conference 2009: Second International Conference on Whole Life Urban Sustainability and its Assessment: conference proceedings. Loughborough: Loughborough University; 2009. p. 865-85. [Link]
Cauvain, E. Social sustainability as a challenge for urban scholars. City. 2018;22(4):595-603. [Link] [DOI:10.1080/13604813.2018.1507113]
Rezazadeh Ardebili M, Peighami L. A solution for desigining the interventions in historical areas based on studying the historical (case study: Ardebil). J Fine Arts Archit Urban Dev. 2009;1(38):73-84. [Persian] [Link]
Mohammadi A, Pashazadeh A. Measuring the sustainability level of Ardebil neighborhoods, with an emphasis on rural based neighborhoods. Urban Stud. 2014;3(11): 49-62. [Persian] []
Nazmfar H, Veisian M, Mohammadi S. Study and test urban social sustainability using the Cooper's model and Lisrel software. Case study: Ardebil city. Urban Res Plann. 2018;9(33):33-48. [Persian] [Link]
Mohammadi A, Saadipour M, Arzhangi Mustaali Biglu H. The role of social capital in the development of comparative study sites: neighborhoods of Neyar and Sabalan in Ardebil. Urban Sociol Stud. 2018;8(26):161-90. [Persian] [Link]
Howard MC. A review of exploratory factor analysis decisions and overview of current practices: what we are doing and how can we improve. Int J Hum Comput Interact. 2016;32(1):51-62. [Link] [DOI:10.1080/10447318.2015.1087664]
Nazmfar H, Attar MA. The role of social capital on the participation of residents in refurbishment of deserted urban texture: an Ardabil city wasting texture. Geogr Urban Region Plann. 2014;4(12):51-66. [Persian] [Link]
Jalili Sadrabad S, Shi'a I, Behzadfar M. Identifying the factors affecting social-spatial separation; a case study of Fadak and Kerman districts located in district 8 of Tehran municipality. Naghsh-e Jahan. 2018;8(1):17-23. [Persian] [Link]
Hosseini SH. Analysis and evaluation of social sustainability level in Nowshahr City. Geogr Environ Sustain. 2014;4(3):57-71. [Persian] [Link]
Landorf C. Evaluating social sustainability in historic urban environments. Int J Heritage Stud. 2011;17(5):463-77. [Link] [DOI:10.1080/13527258.2011.563788]
Zarei J. Explaining the pattern of integrated management of sustainable urban recovery in exhausted texts. Case study: Ahwaz metropolis [Dissertation]. Ahwaz: Shahid Chamran University of Ahwaz; 2018. [Persian] [Link]
Firozi MA, Amanpour S, Zarei J. Analysis of inter-institutional relationships in managing sustainable urban regeneration of blight areas (Case study: the city of Ahvaz). Urban Stud. 2018;8(29):19-30. [Persian] [Link]
Izadi P, Hadiyani Z, Hajinejad A, Qaderi J. Explanation the pattern of culture-led regeneration with emphasis on institutional approach. J Interdiscip Stud Hum. 2017;9(2):163-87. [Persian] [Link]
Kalantari Khalilabad H, Pourahmad A, Mousavi SR, Shiripour M. Institutional challenges in sustainable urban regeneration. Haft Shahr. 2014;4(47-48):112-21. [Persian] [Link]