الگوی طراحی معماری اتاق سکوت برای بهبود تمرکز کودکان دارای اختلال بیش‌فعالی، موردپژوهی سه مرکز آموزشی - درمانی اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان
1 گروه معماری، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان
2 گروه معماری، دانشکده مهندسی ، دانشگاه زنجان
10.48311/bsnt.2025.116563.1001
چکیده
اهداف: پژوهش حاضر، با رویکردی طراحی محور، بر آن است تا امکان بهره‌گیری از فضاهای سکوت محور را به‌عنوان بستری برای بازسازی تمرکز در گروه کودکان دارای اختلال بیش‌فعالی موردبررسی قرار دهد.
 
روش‌ها: ابتدا مبانی روان‌شناختی و محیطی مؤثر بر توجه و رفتار در کودکان بیش‌فعال تحلیل شد و در ادامه با تلفیق مطالعات نظری و تحلیل میدانی، سه مرکز آموزشی و درمانی شهر اصفهان که پذیرای کودکان دارای اختلال بیش‌فعالی هستند، به‌صورت میدانی موردبررسی قرار گرفتند. داده‌ها از طریق مشاهده مستقیم، مصاحبه کیفی با مربیان و تحلیل ویژگی‌های فیزیکی فضاها گردآوری شد و مؤلفه‌هایی مانند شدت و رنگ نور، چیدمان مبلمان، مصالح و بافت، کیفیت آکوستیکی، مقیاس فضا و مرزهای حسی مورد ارزیابی کیفیت فضایی قرار گرفتند و در مرحله بعد، بر مبنای تلفیق داده‌های نظری و میدانی، چک‌لیستی برای طراحی فضاهای سکوت محور استخراج شد.
 
یافته‌ها: تحقیق نشان می‌دهد که کاهش محرک‌های محیطی مزاحم، تنظیم نور و صدا و تعریف‌پذیری فضایی می‌تواند به کاهش تنش‌های رفتاری و افزایش بازده شناختی در کودکان بیش‌فعال منجر شود و در این میان، سکوت، نه فقط به‌عنوان نبود صدا، بلکه به‌مثابه کیفیتی طراحی‌شده برای ایجاد تعادل ذهنی در نظر گرفته می‌شود.
 
نتیجه‌گیری: پژوهش نشان می‌دهد که طراحی آگاهانه، با تمرکز بر اصول ادراکی و رفتاری، می‌تواند بستری مؤثر برای ارتقای تمرکز، خودتنظیمی و آرام‌سازی ذهنی در محیط‌های یادگیری کودکان دارای اختلال بیش‌فعالی فراهم آورد. در پایان با ارائه یک چک‌لیست طراحی محور، چشم‌اندازی عملی در جهت همگرایی میان معماری، نیازهای شناختی و سلامت رفتاری کودکان تدوین شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


روحانی قوچانی فاطمه، دیبا داراب، نصیرسلامی محمدرضا. ارتقای حیات مدنی براساس وق فنامه مسجد-مدرسه سپهسالار (شهید مطهری) در گستره میدان بهارستان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛ ۸ (۲) :۹۱-۹۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-30710-fa.html
قدمی مجید. آموزش طراحی محور و نقش آن در موفقیت های علمی هنرجویان معماری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۷۸-۶۷. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-7048-fa.html
قدمی مجید. نقش آموزش متوسطه در ارتقاء مهارت های زیبایی شناختی دانشجویان معماری نمونه های مورد بررسی: آموزش های گسسته در شاخه نظری و آموزش های پیوسته در هنرستان ها. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۰؛۱(۱):۲۰-۵. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-4592-fa.html
قنبران عبدالحمید، حسین پور محمد امین. بررسی عوامل مؤثر در بهره وری انرژی در فضاهای آموزشی در اقلیم شهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۵؛ ۶(۳):۶۲-۵۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-2728-fa.html
نیکزاد امیرمحسن، ملک نیلوفر، غفاری عباس. ارزیابی شرایط متغیرهای موثر بر آسایش بصری نوری در فضاهای آموزشی دانشگاه صنعتی شاهرود. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۹؛ ۱۰(۳):۱۷۳-۱۸۲. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-42541-fa.html

  • تاریخ دریافت 02 مهر 1404
  • تاریخ بازنگری 12 آذر 1404
  • تاریخ پذیرش 02 دی 1404