جستجو در:
دوره 13، شماره 1 - ( 1402 )
جلد 13 شماره 1 صفحات 95-69 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Alighadr M, حقیر س. Yard Life: Study of the Evolution of the Tehran Houses Yards in the Contemporary Period and the Effective Factors on It. Naqshejahan 2023; 13 (1) :69-95
URL: http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-63199-fa.html
URL: http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-63199-fa.html
عالی‌قدر مریم، حقیر سعید. حیاتِ حیاط: بررسی سیر تحول حیاط خانههای تهران در دوره معاصر و عوامل مؤثر بر آن. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1402; 13 (1) :69-95
مریم عالی‌قدر1 
، سعید حقیر 2
، سعید حقیر 2
1- گروه مرمت و مطالعات معماری ایران، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2- دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. ، saeed.haghir@ut.ac.ir
2- دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. ، saeed.haghir@ut.ac.ir
چکیده: (1517 مشاهده)
اهداف: حیاط در گذشته نقش بسیار پررنگ‌تری نسبت به امروز ایفا می‌کرده است. پس از تغییرات در ساختار جامعه، خانه و حیاط دستخوش تحولاتی شد. پژوهش حاضر درصدد بررسی این تحولات و دلایل وقوع آن در طی دوران معاصر بوده است.
روش‌ها: جمع‌آوری اطلاعات این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای است.
یافته‌ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که در گذشته حیاط به‌عنوان عنصر سازمان‌دهنده به فضاهای خانه، عنصری برای تأمین نور و تهویه فضاها، ارتباط‌دهنده با طبیعت و فراهم‌کننده فضای مناسب برای آسایش خانواده و برگزاری مراسم‌ها بوده است. اما نقش حیاط در خانههای امروز صرفاً فضایی واسط بین خانه و معبر، حرکت اتومبیل‌ها و گاهی دارای چند باغچه‌ی کوچک برای استفاده بهینه از فضاهای باقی‌مانده از مسیر حرکتی اتومبیل است.
نتیجه‌گیری: با توجه به تغییر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی جامعه، مطمئناً احیای عین‌به‌عین فضای حیاط‌های سنتی برای جامعه‌ی امروز کاری عبث، اشتباه و تصمیمی احساسی است. به نظر می‌رسد که همان حیاط‌های سنتی در ساختار جدیدِ شهری که خانه‌ها بر هم اشراف دارند، به ارتفاع و بالای برج‌ها (بام‌های سبز) که اشرافی بر آن نیست، برده شده است. علت این تغییرات را می‌توان سیر تحولات ایجاد شده در همه‌ی ابعاد جامعه، از دوران قاجار دانست. با توجه به این تحولات، روابط و مفروضات دنیای سنت توان حیات را در دنیای معاصر نداشتند. با تغییر کالبدهای ادراکی انسان معاصر، کالبدهای محیطی او نیز تغییر کرد. خانه به عنوان مرتبط‌ترین فضا با انسان، دستخوش تغییرات اساسی شد و حیاط به عنوان یکی از مهم‌ترین فضاهای آن، از این تغییرات مصون نبوده است.
روش‌ها: جمع‌آوری اطلاعات این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای است.
یافته‌ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که در گذشته حیاط به‌عنوان عنصر سازمان‌دهنده به فضاهای خانه، عنصری برای تأمین نور و تهویه فضاها، ارتباط‌دهنده با طبیعت و فراهم‌کننده فضای مناسب برای آسایش خانواده و برگزاری مراسم‌ها بوده است. اما نقش حیاط در خانههای امروز صرفاً فضایی واسط بین خانه و معبر، حرکت اتومبیل‌ها و گاهی دارای چند باغچه‌ی کوچک برای استفاده بهینه از فضاهای باقی‌مانده از مسیر حرکتی اتومبیل است.
نتیجه‌گیری: با توجه به تغییر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی جامعه، مطمئناً احیای عین‌به‌عین فضای حیاط‌های سنتی برای جامعه‌ی امروز کاری عبث، اشتباه و تصمیمی احساسی است. به نظر می‌رسد که همان حیاط‌های سنتی در ساختار جدیدِ شهری که خانه‌ها بر هم اشراف دارند، به ارتفاع و بالای برج‌ها (بام‌های سبز) که اشرافی بر آن نیست، برده شده است. علت این تغییرات را می‌توان سیر تحولات ایجاد شده در همه‌ی ابعاد جامعه، از دوران قاجار دانست. با توجه به این تحولات، روابط و مفروضات دنیای سنت توان حیات را در دنیای معاصر نداشتند. با تغییر کالبدهای ادراکی انسان معاصر، کالبدهای محیطی او نیز تغییر کرد. خانه به عنوان مرتبط‌ترین فضا با انسان، دستخوش تغییرات اساسی شد و حیاط به عنوان یکی از مهم‌ترین فضاهای آن، از این تغییرات مصون نبوده است.
واژه‌های کلیدی: معماری معاصر ایران، مسکن، خانههای دوره پهلوی، گونه‌شناسی حیاط‌های ایران، حیاط مرکزی، مدرنیزاسیون
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
معماری اسلامی ایرانی پیشرو
دریافت: 1401/5/6 | پذیرش: 1401/10/22 | انتشار: 1402/3/7
دریافت: 1401/5/6 | پذیرش: 1401/10/22 | انتشار: 1402/3/7
فهرست منابع
1. ابراهیمی غلامرضا، سلطان زاده حسین، کرامتی غزال. بازتاب فرهنگ غرب درتحول سبک زندگی و معماری خانه های اواخر قاجار شهر همدان. باغ نظر. 1396؛ 14(47): 29-38. [Article]
2. ارمغان مریم، سلطان زاده حسین، ایرانی‌بهبهانی هما. بازتعریفِ نقشِ زن در خانواده و تأثیر آن بر تزییناتِ نقاشی و ساختارِ خانههای اعیانی تهران در دوره قاجار. باغ نظر. 1394؛ 12(34):11-24. [Article]
3. اسلامی محمودآبادی مطهره، پیوسته گر یعقوب، حیدری علی اکبر. آرامش در خانه جستاری به آرامش در خانه از منظر اسلام در دو الگوی مسکن آپارتمانیو مستقل حیاطدار در شهر کرمان. باغ نظر. 11(99): 40-5. [Article] [DOI]
4. اشرف گنجوئی محمدعلی، سلطان زاده زرندی محمد. بررسی دگرگونیهای فضایی خانه های تاریخی شهر کرمان دو گونه قاجار و پهلوی اول. باغ نظر. 19(111) :59-74. [Article] [DOI]
5. امیرکیایی سیدمهدی، مفیدی شمیرانی سیدمجید، مهدوی نژاد محمد جواد، رییس سمیعی محمدمهدی. طراحی به روش واسازی و الگويی برای معماری زيستسازگار. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. 1398؛21(12): 277-289. [Article] [DOI]
6. بهرامی پناه امیر. معاصرسازی سبز مجتمع کارخانه سیمان ری با تاکید بر اقتصاد چرخشی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۱): ۵۸-۴۱. [Article]
7. بهرامی پناه امیر، امیرزاده دانا الناز. جلوه های پایداری در معماری ایران؛ نمونه مطالعاتی: خانه مینایی تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۲):۱۰۰-۸۶. [Article]
8. بهنوا بابک، پورزرگر محمدرضا. نقش مصالح نوین ساختمانی بر پویایی نما در چهار دهه اخیر معماری ایران ۱۳۵۹-۱۳۹۹. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۳):۶۶-۴۹. [Article]
9. پرویزی الهام، مهدوی نژاد محمدجواد، بمانیان محمدرضا. بررسی نحوه کیفیت ورود فناوری در تاریخ معماری مدرن. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 1394؛8(15):1-14. [Article]
10. پورجعفر علی، رنجبر احسان، خرمی علی. تببین مدل نوین کیفیت های طراحی شهری فضاهای شهری زیرزمینی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶; ۷ (۳) :۹۴-۷۹. [Article]
11. پورجعفر محمد رضا، تقوایی علی اکبر، معروفی سکینه. جایگاه فضاهای "مذهبی اسلامی" در طرح های توسعه شهری معاصر (بررسی طرح جامع تهران و طرح های تفصیلی ۵ منطقه از تهران). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۱؛۲(۱):۳۰-۱۹.
12. پورجعفر محمدرضا، دهقانی فهیمه. نقش بازآفرینی مناظر فرهنگی بر ارتقای کیفیت زندگی شهروندی نمونه موردی: مجموعه زندیه شیراز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۰؛۱(۱):۹۴-۸۱. [Article]
13. پورزرگر محمدرضا. چشم انداز پساکرونا و زندگی دوباره پایدار برای کارخانه قند و شکر کهریزک. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۴):۹۵-۷۹. [Article]
14. تدین کیا، مهدوی نژاد محمدجواد، شاهچراغی آزاده. کاربرد الگوریتم‌های ریاضی پیشرفته در یکپارچه‌سازی فرآیند طراحی معماری. معماری و شهرسازی پایدار. 1400; 9(1): 1-12. [Article]
15. جوکار رضا، ملکی مرتضی. بررسی تاثیر طراحی پارامتریک پوسته ورونئی در بهبود بهره وری نور روز در ساختمان اداری در شهر شیراز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۴):۱۴۱-۱۱۶. [Article]
16. حسنی کیانوش، نوروز برازجانی ویدا. الگوی نوین از دستور زبان شکل در معماری خانه امروز؛ نمونه موردی : خانه های مجموعه ای قاجاری شهرهای تبریز و تهران. باغ نظر. 1370، 15(39):01-49. [Article] [DOI]
17. حسینی سارا، البرزی فریبا، امینی امیرحسین. بازخوانی خانههای تهران از ادبیات داستانی معاصر در بازه زمانی 1991 تا 1951. باغ نظر, 1401; 19(111): 91-110. [Article] [DOI]
18. حسینی سیدامیر، بمانیان محمدرضا. دستور زبان شکل خانههای سنتی کاشان: بررسی ساختار شکلی و روابط فضایی ۱۹ خانه تاریخی کاشان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۲):۲۰-۱. [Article]
19. حناچی پیروز، دیبا داراب، مهدوی نژاد محمدجواد. حفاظت و توسعه در ایران. هنرهای زیبا. 1386؛ 32(32): 51-60. [Article]
20. خسروی فائزه، ثقفی محمودرضا، کامل نیا حامد. بررسی شاخصه های مؤثر در طراحی مدارس اجتماعی روستایی با استفاده از روش های مشارکتی (مطالعه موردی: روستای زیرکن مشهد). مسکن و محیط روستا 1397؛ 37(164): 125-140. [Article]
21. دیبا داراب. مروری بر معماری معاصر جهان و مسأله هویت. هنرهای زیبا. 1374؛ 1(1): 57-46. [Article]
22. ذوقی حسینی الهه، دیبا داراب، کامل نیا حامد، مختاباد مصطفی. منطقه‌گرایی پایدار: خوانش رویکرد پایداری در متن معماری منطقه‌گرا. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی ۱۴۰۲؛ ۲۳ (۶۸): ۴۰۲-۳۸۳. [Article]
23. رسول زاده مریم، مشاری محمد. اولویت شناسی در برنامه ریزی شهر سالم: تعامل شیمی نوین و رایانش مصالح سبز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛ ۱۱(۱): ۹۴-۱۰۵. [Article]
24. رضایی قهرودی صدیقه، مهدوی نژاد محمدجواد. بازخوانی و تطبیق معیارهای ارزش‌گذاری جهانی برای آثار میراث معماری صنعتی. نشريه علمي مرمت و معماري ايران. ۱۳۹۸؛۹(۱۷):۳۸-۲۱. [Article]
25. رمضان جماعت مینا، نیستانی جواد. جلوه های سنت و تجدد در فضاهای ورودی خانه های تهران دوره قاجار. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. 1389؛ 2(44): 65-76. [Article]
26. ریاحی زاده مجید، فلامکی محمد منصور، پورزرگر محمدرضا. خوانش نسبت تاریخ گرایی و مفهوم هویت در میراث معماری مدرن (۱۳۱۰-۱۳۲۰)؛ نمونه موردی: شهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱; ۱۲(۳):۲۱-۱. [Article]
27. زندیه مهدی، مهدوی نژاد محمدجواد. پساکرونا: درس هایی از تاثیر کووید ۱۹ بر حضور سالمندان در فضاهای باز جمعی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۴):۲۱-۱. [Article]
28. زندیه مهدی، مهدوی نژاد محمدجواد. پساکرونا: درس هایی از تاثیر کووید ۱۹ بر حضور سالمندان در فضاهای باز جمعی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۴):۲۱-۱. [Article]
29. زیاری کرامت اله، حاتمی نژاد حسین، پوراحمد احمد، زنگنه شهرکی سعید، همقدم نوشا. ارائه الگوی حکمروایی شهری هوشمند با رویکرد آینده پژوهی؛ مورد مطالعه شهر رشت. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی ۱۴۰۱؛۱۲(۴):۵۰-۲۲. [Article]
30. ستوده شیرین، قبادیان وحید. تبیین معاصرسازی و انطباق سیستمی میراث صنعتی البرز بر اساس معماری پایدار. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۱): ۸۳-۵۹. [Article]
31. سعادت جو پریا، سلیقه الهام. نقش الگوی چیدمان بلوک های مجتمع مسکونی بر جریان باد فضای باز و نور روز دریافتی ساختمان ها؛ نمونه موردی: مجتمع های مسکونی شهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۳):۹۲-۶۷. [Article]
32. سلطان زاده حسین، رضائی آشتیانی سیما. ساختار فضایی معماری مهرابه های اروپا. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۰؛ ۱(۱):۸۰-۵۳.
33. سلطان زاده حسین، رضائی آشتیانی سیما. ساختار فضایی معماری مهرابه های اروپا. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۰؛ ۱(۱):۸۰-۵۳.
34. شمس غزاله، رسول زاده مریم. شیمی ساختمان: رویکردی زیست محیطی به ساختمان سالم و سلامت ساکنان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۴):۶۹-۵۱. [Article]
35. شمس غزاله، مشاری محمد. سلامت و پساپاندمی: فیلتر هوا از طریق پوسته های ساختمان به عنوان غشاهای زیستی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۴):۵۹-۴۴. [Article]
36. طوفان سحر. بازشناسی نقش آب در حیاط خانه های سنتی ایران. باغ نظر. 1385؛3(6). [Article]
37. قلعه نوی افسانه، شاهچراغی آزاده، کامل نیا حامد. ارزیابی سامانه بام‌سبز در مقایسه با بام معمولی از منظر بهره‌وری انرژی در راستای برنامه‌ریزی شهری (کلانشهر مشهد). نگرش های نو در جغرافیای انسانی. 1400؛ 13(3): 158-172. [Article]
38. کامل نیا حامد، حقیر سعید. الگوهای طراحی فضای سبز در "شهر دوستدار کودک" (نمونه موردی : شهر دوستدار کودک بم1). باغ نظر. 1388؛ 6(12): 77-88.
39. کامل نیا حامد، حقیر سعید. الگوهای طراحی فضای سبز در "شهر دوستدار کودک" (نمونه موردی : شهر دوستدار کودک بم1). باغ نظر. 1388؛ 6(12): 77-88.
40. لطفی سهند، شعله مهسا، فرمند مریم، فتاحی کاوه. تدوین معیارهای طراحی شهری برای محله های بدون کربن. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۵؛۶(۱):۹۲-۸۰. [Article]
41. لطیفی محمد، دیبا داراب. داده کاوی ساختار فضایی مسکن بومی قاجار؛ نمونه موردی: خانه جنگجویان اصفهان. نقش جهان – مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1399؛10(3):171-163. [Article]
42. لطیفی محمد، مهدوی نژاد محمدجواد، دیبا داراب. منطق اجتماعی فضا در مسکن بومی قاجار اصفهان. مطالعات جامعه شناختی شهری. 10(37): 161-186. [Article]
43. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد. رهیافتی بر روزآمدی کهن الگوهای باارزش معماری ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: خانه همت‌یار). بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی. [Article] [DOI]
44. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد. ریاضیات فضا و تجلی وحدت در مسکن بومی اصفهان (دورۀ قاجار). مطالعات میان‌رشته‌ای معماری ایران. 1401؛1(1): 1-16. [Article] [DOI]
45. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد، یاناکونه جولیانا، پیمنتا دو واله کلارا. الگوی معماری اسلامی آینده با خوانش مبانی طراحی در مسکن بومی قاجار. مطالعات هنر اسلامی. 2021 Aug 23;18(42):327-42. [Article] [DOI]
46. مشهدی ابوالقاسم شیرازی مهدی، دیبا داراب. تحلیل الگوهایی غیرشکلی پلان بناهای مسکونی با ارزش شهر تهران در دهه های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱; ۱۲(۳):۱۲۱-۹۷. [Article]
47. مقصودزاده مهکامه، نصر طاهره. تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات با راهبردهای سبز برای معاصرسازی سایت سیلوی تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۱):۱۹-۱. [Article]
48. مهدوی نژاد محمدجواد. چالش فناوری و شکوفایی در معماری معاصر کشورهای در حال توسعه. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۳؛ ۴(۲): ۳۶-۴۶. [Article]
49. مهدوی‌نژاد محمدجواد. رویکرد طراحی- مبنا به مصرف هوشمندانه انرژی در نظریه معماری سرآمد. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۹؛ ۱۰(۲): ۷۵-۸۳. [Article]
50. نصیری شیما، صارمی حمید رضا، احمدی ملیحه. آینده نگاری مشارکت محور مبتنی بر شهرسازی انسان گرا در شهر تهران با رویکری به پایداری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۴):۱۶۳-۱۴۲. [Article]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |