دوره 14، شماره 1 - ( 1403 )
جلد 14 شماره 1 صفحات 89-66 |
برگشت به فهرست نسخه ها
ایلقار اردبیلچی1 
، سعید حقیر 2، حامد مظاهریان1 ، سعید خاقانی1
، سعید حقیر 2، حامد مظاهریان1 ، سعید خاقانی1
1- دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2- دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، saeed.haghir@ut.ac.ir
2- دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، saeed.haghir@ut.ac.ir
چکیده: (797 مشاهده)
اهداف: افزودن ساختار جدید به بافت تاریخی از روش‌های حفاظت شهری است که با مداخلات شدیدتری همراه و در نتیجه نیازمند توجّه بیشتری است. در این راستا، سازمان‌های بین‌المللی در تدوین اسناد خود به این موضوع پرداخته‌اند. بررسی این اسناد از آن‌جایی که مبنای تدوین استانداردها و دستورالعمل‌های طراحی‌اند، اهمّیّت دارند. با این وجود، تا به حال، کمتر به طور دقیق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند. بر این اساس، در این پژوهش، به منظور صورت‌بندیِ موضع مطرح در این اسناد در قالب رویکردهای طراحی، چیستی‌شان پیگیری شد.
روش‌ها: بدین منظور، با مطالعه‌ی اسناد، داده‌های مورد نیاز گردآوری، بر اساس مضمون و ساختار رویکرد طراحی کدگذاری و برای دستیابی به تصویر کلّی، کدهای حاصل به کمک مقایسه‌ی تطبیقی و همچنین با کمّی‌سازی و به کمک نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند.
یافته‌ها: داده‌های گردآوری شده نشان می‌دهند که در موضع سازمان‌های بین‌المللی در مورد حفاظت به روش افزودن به بافت تاریخی، دو نگرشِ قابل تفکیک مطرح است. منشور ونیز (1964) منشور واشنگتن (1987)، منشور اصول بررسی، حفاظت و مرمت ساختاری میراث معماری (2003) و منشور نیوزلند (2010) و منشور بورا (2013) قائل به ارجحیّت سندانگاری بر بافت‌شهری‌انگاریِ بافت تاریخی هستند. ولی سایر اسناد، هر دو نگرش را توآمان مطرح می‌کنند. با این تفاوت که در بیانیّه‌ی تلاکسکالا (1982) و بیانیّه‌ی سن‌آنتونیو (1996) این نگرش متآثر از نگاهی سنّت‌گرا و در باقی موارد بر مبنای نوگرایی است که نشان از غالب بودن این نگرش در اسناد دارد. برخاسته از همبستگیِ نگرش و رهیافت، در منشور ونیز، واشنگتن، اصول بررسی، بورا و نیوزلند، اجتناب از تغییر بر ضرورت تغییر ارجح است. سایر اسناد قائل به مدیریت تغییرند. با این تفاوت که در دو سند تلاکسکالا و سن‌آنتونیو این مدیریت در معنای سنتّی آن مطرح است و در باقی اسناد مدیریت با پذیرش گذر از عصر سنّت و آغاز عصر مدرن توصیه شده است. بنابراین رهیافت آخر، رهیافت غالب در اسناد است. متأثر از رهیافت، منشور ونیز، واشنگتن، اصول بررسی، بورا و نیوزلند به همانندی طرح پیشنهادی با بافت تاریخی توصیه کرده‌اند و باقی اسناد قائل به هماهنگیِ طرح به کمک ارجاع به ویژگی‌های بافت تاریخی هستند که برخاسته از تفاوت در نگرش و رهیافت، در بیانیّه‌های تلاکسکالا و سن‌آنتونیو هماهنگی در معنای تبعیّت از سنّت‌های طراحی در معماری و شهر است. ولی سایر و اغلب اسناد، هماهنگی در معنای طرحی متأثر از ویژگی‌های بافت تاریخی و در صورت سازگاری، با بیانی معاصر به کار برده شده است.
نتیجه‌گیری: بنابراین می‌توان نتیجه‌گرفت در حالت کلّی، سه رویکرد طراحی در بافت تاریخی در اسناد سازمان‌های بین‌المللی مطرح شده است.
روش‌ها: بدین منظور، با مطالعه‌ی اسناد، داده‌های مورد نیاز گردآوری، بر اساس مضمون و ساختار رویکرد طراحی کدگذاری و برای دستیابی به تصویر کلّی، کدهای حاصل به کمک مقایسه‌ی تطبیقی و همچنین با کمّی‌سازی و به کمک نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند.
یافته‌ها: داده‌های گردآوری شده نشان می‌دهند که در موضع سازمان‌های بین‌المللی در مورد حفاظت به روش افزودن به بافت تاریخی، دو نگرشِ قابل تفکیک مطرح است. منشور ونیز (1964) منشور واشنگتن (1987)، منشور اصول بررسی، حفاظت و مرمت ساختاری میراث معماری (2003) و منشور نیوزلند (2010) و منشور بورا (2013) قائل به ارجحیّت سندانگاری بر بافت‌شهری‌انگاریِ بافت تاریخی هستند. ولی سایر اسناد، هر دو نگرش را توآمان مطرح می‌کنند. با این تفاوت که در بیانیّه‌ی تلاکسکالا (1982) و بیانیّه‌ی سن‌آنتونیو (1996) این نگرش متآثر از نگاهی سنّت‌گرا و در باقی موارد بر مبنای نوگرایی است که نشان از غالب بودن این نگرش در اسناد دارد. برخاسته از همبستگیِ نگرش و رهیافت، در منشور ونیز، واشنگتن، اصول بررسی، بورا و نیوزلند، اجتناب از تغییر بر ضرورت تغییر ارجح است. سایر اسناد قائل به مدیریت تغییرند. با این تفاوت که در دو سند تلاکسکالا و سن‌آنتونیو این مدیریت در معنای سنتّی آن مطرح است و در باقی اسناد مدیریت با پذیرش گذر از عصر سنّت و آغاز عصر مدرن توصیه شده است. بنابراین رهیافت آخر، رهیافت غالب در اسناد است. متأثر از رهیافت، منشور ونیز، واشنگتن، اصول بررسی، بورا و نیوزلند به همانندی طرح پیشنهادی با بافت تاریخی توصیه کرده‌اند و باقی اسناد قائل به هماهنگیِ طرح به کمک ارجاع به ویژگی‌های بافت تاریخی هستند که برخاسته از تفاوت در نگرش و رهیافت، در بیانیّه‌های تلاکسکالا و سن‌آنتونیو هماهنگی در معنای تبعیّت از سنّت‌های طراحی در معماری و شهر است. ولی سایر و اغلب اسناد، هماهنگی در معنای طرحی متأثر از ویژگی‌های بافت تاریخی و در صورت سازگاری، با بیانی معاصر به کار برده شده است.
نتیجه‌گیری: بنابراین می‌توان نتیجه‌گرفت در حالت کلّی، سه رویکرد طراحی در بافت تاریخی در اسناد سازمان‌های بین‌المللی مطرح شده است.
واژه‌های کلیدی: فناوری های نوین، معماری معاصر، رویکرد طراحی، بافت تاریخی، سازمان‌های بین‌المللی، یونسکو، ایکوموس.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
معماری کارا
دریافت: 1402/2/29 | پذیرش: 1402/5/23 | انتشار: 1403/1/5
دریافت: 1402/2/29 | پذیرش: 1402/5/23 | انتشار: 1403/1/5
فهرست منابع
1. اسماعیل زاده پریسا، مختاری طالقانی اسکندر، اصغرزاده علی. بازشناسی الگوی معماری کارخانه های چای در شمال ایران؛ مورد پژوهی: کارخانه های چای دوران پهلوی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛ ۱۳ (۱) :۱-۲۹. [Article]
2. اسمعیلیان طوسی هدی، اعتصام ایرج. ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻌﻤﺎری ﻣﯿﺮاث ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ و دﺳﺘﻮرزﺑﺎن ﺷﮑﻞ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ﻧﺴﺎﺟﯽ اﺻﻔﻬﺎن و یزد در دوره ﭘﻬﻠﻮی). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۸؛۹(۱):۱۲-۱. [Article]
3. امیرکیایی سیدمهدی، مفیدی شمیرانی سیدمجید، مهدوی نژاد محمد جواد، رییس سمیعی محمدمهدی. طراحی به روش واسازی و الگويی برای معماری زيستسازگار. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. 1398؛21(12): 277-289. [Article] [DOI]
4. بمانیان محمدرضا، درازگیسو سیدعلی، سالم پایا. بررسی تطبیقی کاربرد نماد و نشانه در آثار معماری دوره های صفوی و معاصر ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۲):۲۱-۱۳. [Article]
5. بمانیان محمدرضا، محمدی سحر. بررسی جایگاه گنبد در الگوهای کالبدی مساجد معاصر. نقش جهان-مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1393؛4(3):7-16. [Article]
6. بهنوا بابک، پورزرگر محمدرضا. نقش مصالح نوین ساختمانی بر پویایی نما در چهار دهه اخیر معماری ایران ۱۳۵۹-۱۳۹۹. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۳):۶۶-۴۹. [Article]
7. بهنوا بابک، پورزرگر محمدرضا. واکاوی نقش فناوری‌های نوین بر ساختار کالبدی ساختمان‌های منتخب معماری معاصر ایران ۱۳۶۰-۱۴۰۰. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛ ۳(۱):۳۰-۴۷. [Article]
8. بهنوا بابک، رئیسی نافچی مهدی. آسیب‌شناسی شیوه‌های متداول اسکان موقت و نقش نیمه-پیش‌ساختگی بر ایجاد الگویی کارا. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱):۱-۱۶. [Article]
9. پورباقر سمیه. رویکردی طراحی مبنا به معماری سرآمد: تعامل هویت بومی و فناوری‌ها نوظهور. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۴):۱۱۱-۱۴۰. [Article]
10. پورجعفر محمدرضا، دهقانی فهیمه. نقش بازآفرینی مناظر فرهنگی بر ارتقای کیفیت زندگی شهروندی نمونه موردی: مجموعه زندیه شیراز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۰؛۱(۱):۹۴-۸۱. [Article]
11. پورجعفر محمدرضا، صادقی علیرضا، احمدی فریال. اصول و معیارهای طراحی منظر پایدار در مرمت منظر طبیعی مسیل خشک شیراز. فصلنامه علوم محیطی. 1389؛ 7(4):193-202. [Article]
12. پورجعفر محمدرضا، محمودی نژاد هادی، ایلکا شاهین، عاقبت بخیر حامد. فراتحلیلی از ارزیابی رویکردهای توسعه گردشگری روستایی با تاکید بر تحلیل عوامل راهبردی(SWOT). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. 1391؛14(2): 61-79. [Article]
13. پورزرگر محمدرضا. چشم انداز پساکرونا و زندگی دوباره پایدار برای کارخانه قند و شکر کهریزک. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۴):۹۵-۷۹. [Article]
14. تدین کیا، مهدوی نژاد محمدجواد، شاهچراغی آزاده. کاربرد الگوریتم‌های ریاضی پیشرفته در یکپارچه‌سازی فرآیند طراحی معماری. معماری و شهرسازی پایدار. 1400; 9(1): 1-12. [Article] [DOI]
15. تقی زاده کتایون، سنایی نفیسه. بررسی کاربردی سیستمهای سـازهای پنـاهگاه های متحـرک و موقت. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۱؛۲(۲):۷۸-۶۷. [Article]
16. خیامی سیما، دانشجو خسرو. تاثیر نمای دو پوسته متحرک در بهره وری مصرف انرژی در ساختمان اداری خیام مشهد. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۲): ۱۳۷-۱۱۰. [Article]
17. دانشمندی محسن، تیزقلم زنوزی سعید، میرشاهزاده شروین. بررسی و تحلیل وضعیت معاصرسازی بناهای معاصر (۱۳۲۰ الی ۱۳۴۵) در کلانشهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱):۹۰-۱۰۸. [Article]
18. دانشمندی محسن، تیزقلم زنوزی سعید، میرشاهزاده شروین. مقایسه انتقادی نظریه معاصرسازی در تجارب جهانی کیفیت بخشی به بافت های کهن شهری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۱):۹۷-۱۲۲. [Article]
19. دوست محمدی حامد، مهدوی نژاد محمدجواد ، کامیابی سعید. معاصرسازی ژنوم معماری ایرانی با استفاده از الگوریتم های ترکیبی، مورد مطالعاتی: مسکن معاصر شهر سمنان. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 2022؛(14)37: 15-27. [Article] [DOI]
20. ذوالفقاری طهرانی مهدیه، مهدوی نژاد محمدجواد، منصوری بهروز، انصاری مجتبی. (1401). توسعة زیست سازگار در جغرافیای دارای میراث طبیعی؛ نمونة مطالعاتی: روستای گردشگری ابیانه. پژوهشهای جغرافیای انسانی. 54(2):479-498. [Article]
21. رضادوست دزفولی راضیه، تابان محسن، بزاززاده حسن. بررسی تهویه آپارتمان‌های اقلیم گرم و نیمه مرطوب. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۲):۸۵-۱۰۳. [Article]
22. رهبر مرتضی، مهدوی نژاد محمدجواد، بمانیان محمدرضا، دوائی مرکزی امیرحسین. تبیین پارامترهای پایداری محیطی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. معماری و شهرسازی پایدار. 1398؛ 7(2):169-182. [Article] [DOI]
23. ریاحی زاده مجید، فلامکی محمد منصور، پورزرگر محمدرضا. خوانش نسبت تاریخ گرایی و مفهوم هویت در میراث معماری مدرن (۱۳۱۰-۱۳۲۰)؛ نمونه موردی: شهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۳):۲۱-۱. [Article]
24. سیادتان سعیدرضا، پورجعفر محمدرضا. آزمون کاربرد گراف توجیهی در معماری ایرانی-اسلامی؛ نمونه های موردی: خانۀ رسولیان یزد، خان های در ماسوله. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۳؛۴(۳):۳۹-۲۷. [Article]
25. شمس غزاله، رسول زاده مریم. شیمی ساختمان: رویکردی زیست محیطی به ساختمان سالم و سلامت ساکنان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛۱۲(۴):۶۹-۵۱. [Article]
26. شمس غزاله، مشاری محمد. سلامت و پساپاندمی: فیلتر هوا از طریق پوسته های ساختمان به عنوان غشاهای زیستی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۴):۵۹-۴۴. [Article]
27. شیرزادنیا زهرا، زرکش افسانه. بازطراحی میراث صنعتی با رویکرد بهینه سازی بهره وری نور روز و آسایش بصری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۲):۱۰۴-۱۲۵. [Article]
28. طهموری علی، منصوری بهروز، عزیزی شادی. وجوه تاثیرگذار فناوری نوین در شکل‌گیری نمای ساختمان های آیکونیک معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱):۴۸-۶۵. [Article]
29. طهموری علی، منصوری بهروز، عزیزی شادی. وجه نمادین فناوری در تولید میراث معماری معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی ۱۴۰۱؛ ۱۲(۳):۴۱-۲۲. [Article]
30. گنجی خیبری ابوالفضل، دیبا داراب، مهدوی نژاد محمد جواد، شاهچراغی آزاده. طراحی الگوریتمیک "پالکانه" برای افزایش بهره مندی از نور روز در ساختمان. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 1394؛ 8: 35-52.
31. لطیفی محمد، دیبا داراب. داده کاوی ساختار فضایی مسکن بومی قاجار؛ نمونه موردی: خانه جنگجویان اصفهان. نقش جهان – مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1399؛10(3):171-163. [Article]
32. لطیفی محمد، مهدوی نژاد محمدجواد، دیبا داراب. منطق اجتماعی فضا در مسکن بومی قاجار اصفهان. مطالعات جامعه شناختی شهری. 10(37): 161-186. [Article]
33. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد. چارچوب عملیاتی برای رایانش یکپارچه در طراحی معماری انرژی- فرم کارا؛ نمونه مطالعاتی: مسکن اصفهان. گفتمان طراحی شهری - مروری بر ادبیات و نظریه های معاصر. ۱۴۰۲؛ ۴ (۲) :۱۲۰-۱۳۵. [Article]
34. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد. رهیافتی بر روزآمدی کهن الگوهای باارزش معماری ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: خانه همت‌یار). بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی. [Article] [DOI]
35. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد. ریاضیات فضا و تجلی وحدت در مسکن بومی اصفهان (دورۀ قاجار). مطالعات میان‌رشته‌ای معماری ایران. 1401؛1(1): 1-16. [Article] [DOI]
36. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد. معاصرسازی الگوی مسکن بومی اصفهان بر پایۀ تحلیل روابط غیرشکلی پلان، نمونۀ موردی: خانۀ جنگجویان. مطالعات معماری ایران. 1401؛ 11(21): 185-203. [Article] [DOI]
37. لطیفی محمد، مهدوی‌نژاد محمدجواد، یاناکونه جولیانا، پیمنتا دو واله کلارا. الگوی معماری اسلامی آینده با خوانش مبانی طراحی در مسکن بومی قاجار. مطالعات هنر اسلامی. 1400؛ 18(42): صفحه 327-42. [Article] [DOI]
38. مظاهریان حامد، کی نوش امیرمهدی، کی نوش آریا. توسعه درونزای شهری و باززنده سازی هویت شهری معماری اسلامی ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۱):۱۲-۱. [Article]
39. معتضدیان فهیمه، مهدوی نژاد محمدجواد. گونه شناسی انواع و مشخصات فنی رف های نوری. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 1394؛ 8: 91-103. [Article]
40. معروفی ندا، مهدوی نژاد محمدجواد، مرادی نسب حسین. ارزیابی تاثیر فرم پنجره در کیفیت نور فضاهای آموزشی در اقلیم BWk. پژوهش های اقلیم شناسی.، 1399؛ 1399(43): 127-142. [Article]
41. مهدوی نژاد محمدجواد. نسبت مفهومی نظریه معماری سرآمد با سایرجریان های هویت گرا در کشورهای در حال توسعه. رهپویه حکمت هنر. 1401؛ (1)1 : 27-38. [Article] [DOI]
42. مهدوی‌نژاد محمدجواد، طاهباز منصوره، دولت‌آبادی مهناز. بهینه‌سازی تناسبات و نحوه استفاده از رف نور در معماری کلاس‌های آموزشی. نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی. 1395؛ 21(2): 81-92. [Article] [DOI]
43. نوری هرزویلی نسیم، سوزنچی کیانوش، حقیقت بین مهدی. ارائه مدل مفهومی منظر سلامت برمبنای مکانیزم‌های ادراکی/ تکاملی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛ ۱۳(۳): ۵۱-۶۵. [Article]
44. یزدانی مائده، انصاری مجتبی، پورجعفر محمدرضا. آزمایشگاه زنده شهری به مثابه روشی برای گذار فرهنگی به معاصرسازی پایدار؛ نمونه موردی: محله جماران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۱):۴۰-۲۰. [Article]
45. یوسفیان سمیرا، پورجعفر محمدرضا، احمدپور کلهرودی نرگس. ارزیابی تاثیر فرم مجتمع‌های بلندمرتبه بر آسایش اقلیمی با تاکید بر جریان هوا. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛ ۷(۲):۱۰-۱. [Article]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |