آینده‌های بدیل هویت نزد معماران و شهرسازان ایران مبتنی بر روش تحلیل لایه ای علّی(CLA)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
فاطمه معصومه محبی 1
حمیدرضا انصاری 2
علی اصغر پورعزت 3
1 پژوهشگر دکتری معماری، پردیس بین الملل کیش، دانشگاه تهران، کیش، ایران
2 دکتری معماری، استادیار دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 دکتری مدیریت دولتی، استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
اهداف: مفهوم "هویت" به عنوان یکی از پرمخاطب ­ترین و پربحث ­ترین موضوعات معماری و شهرسازی، همواره در مقالات و مطالعات این حوزه محل بحث و مداقّه بوده است. اما قرائت­ های گوناگون و عدم مفاهمه بر سر این مفهوم به نوعی سردرگمی در سیاست­ها و برنامه ­ریزی­ ها انجامیده است. در این میان آینده­ پژوهی می­ تواند به مثابه یک فراپارادایم با بررسی ذهنیت و تصاویر افراد از آینده به تصمیم­ سازی و برنامه ­ریزی­ های دقیق­تر کمک شایانی نماید. پژوهش حاضر سعی دارد با قدمی هرچند مختصر به سوی آینده، به این سوال پاسخ دهد که آینده های بدیل هویت معماری و شهرسازی ایران کدامند؟

روش­ ها: این پژوهش به عنوان یک پژوهش بنیادی، در سنت پژوهش ­های کیفی، بر اساس مصاحبه عمیق نیمه­ ساختاریافته صورت گرفته است. برای فهم عمیق­تر ذهنیت مشارکت­ کنندگان ابتدا با به کارگیری روش تحلیل تم، مضامین اصلی و فرعی شناسایی و سپس با استفاده از روش تحلیل لایه­ ای علّی (CLA)، با بازخوانی مضامین اصلی و فرعی، گزاره­ های اصلی در هر لایه طبقه­ بندی و تصاویر بدیل آینده­ از مفهوم هویت احصاء گردیده است.

یافته­ ها: یافته­ های پژوهش گویای آن است که تصاویر آینده­ی هویت در ذهنیت معماران و شهرسازان شامل چهار تصویر بدیل است که عبارتند از: "کفایت آیدنتیتی و پایستگی تکنولوژی"، "برساخت فاجعه و آینده ناچار"، "بازگشت به خلوص" و "فرزانگی و خلق هویت فربه".

نتیجه ­گیری: تصاویر به واسطه قدرت خود در جهت ­دهی اراده ­ها، از عوامل مؤثر در شکل­ گیری آینده­ اند. نتایج پژوهش چهار اراده بر ساخت آینده هویت معماری و شهرسازی در ایران را نشان می ­دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آیینه, آذین. اصول نظارت بر مبنای مقررات ملی ساختمان و آسیب های نظارت اجرا. | نشریه عمران و پروژه|. 2019 Nov 22;1(7):75-87.‎. [Article]
Mahdavinejad M, Bemanian M, Khaksar N. Architecture and Identity-Explanation of the Meaning of Identity in Pre-Modern, Modern and Post- Modern Eras. Hoviatshahr Journal. 2010 Dec 22;7(4):113-122. Available at: https://sanad.iau.ir/en/Journal/hoviatshahr/Article/795542 [Article]
ابراهیمی اصل, کلانتر, رامین, حاجی ولیلی. عنصر بالکن و بررسی کارایی اقلیمی آن در ساختمان های مسکونی شهر تبریز بر اساس ضوابط ارایه شده مقررات ملی ساختمان. علوم و تکنولوژی محیط زیست. 2017 Jun 22;19(2):121-34.‎. [Article]
Taghvaiie H. From Style to Identity in Architecture. Journal of Fine Art: Architecture and Urban Planning. 2012 June 30;17(2):65-74. https://doi.org/10.22059/jfaup.2012.30161 [Article] [DOI]
ایرانی شاد عارفه، حبیب فرح. پیوند دوباره با محله: معاصرسازی مکان مبنا و تغییرکاربری خانه های باارزش تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛ ۱۱(۲): ۱-۲۶. [Article]
Gavahi A. Foresight in Futures Studies: Casual Layered Analysis(CLA) for Challenges Towards Futures Studies in Iran. Journal of Management Future Research. 2017 July 23;109(28):15-24. Available at: https://sanad.iau.ir/en/Journal/jmfr/Article/786322 [Article]
بایزیدی قادر، اعتصام ایرج، حبیب فرح، مختاباد امرئی مصطفی. جستاری بر تبیین دیدگاه های منطقه گرایی و سیر تحول آن ها در معماری معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۱۸-۷. [Article]
Abasi M, Tahbaz M, Vafaee R. Introducing an Innovative Variable Building Layers System (V.B.L.S). Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2015 Jun 10;5(2):43-54. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1394.5.2.1.4. Available at: https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-4530-en.html [Article]
بمانیان محمدرضا، درازگیسو سیدعلی، سالم پایا. بررسی تطبیقی کاربرد نماد و نشانه در آثار معماری دوره‎ های صفوی و معاصر ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۲):۲۱-۱۳. [Article]
Taghavian N. Identity: A Heritage from the Past or a Choice for the Future?. Journal of Interdisciplinary Studies in the Humanities. 2016 Oct 25;9(3):111-123. Available at: https://www.isih.ir/article_262.html?lang=en [Article]
بمانیان محمدرضا، محمدی سحر. بررسی جایگاه گنبد در الگوهای کالبدی مساجد معاصر. نقش جهان-مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1393؛4(3):7-16. [Article]
Pourezzat AA. Passing through Glass Barriers of Epistemology by Emphasis on Linguistic Necessities of Interdisciplinary Sciences. Journal of Interdisciplinary Studies in the Humanities. 2009 January 6;1(1):91-109. https://doi.org/10.7508/isih.2009.01.006 [Article] [DOI]
بهرامی پناه امیر. معاصرسازی سبز مجتمع کارخانه سیمان ری با تاکید بر اقتصاد چرخشی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۱): ۵۸-۴۱. [Article]
FatehRad M, Jalilvand R, Mowlaei MM, Samiie S, Nasrolahi Vasati L. Methodological Coordinates of Transdisciplinary Futures Studies as an Integrated Meta-Paradigm. Journal of Interdisciplinary Studies in the Humanities. 2014 Dec 14;6(1):135-161. https://doi.org/10.7508/isih.2014.21.007 [Article] [DOI]
بهنوا بابک، پورزرگر محمدرضا. واکاوی نقش فناوری‌های نوین بر ساختار کالبدی ساختمان‌های منتخب معماری معاصر ایران ۱۳۶۰-۱۴۰۰. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛ ۳(۱):۳۰-۴۷. [Article]
Ahmadi M, Ansari M, Bemanian M. Geometric Data Mining and Shape Grammar of Relationship between House and Islamic Iranian Lifestyle. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2021 Apr 10;11(1):1-14. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1400.11.1.6.9. Available at: https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-47403-en.html [Article]
پورجعفر محمدرضا، تقوایی علی اکبر، معروفی سکینه. جایگاه فضاهای "مذهبی اسلامی" در طرح های توسعه شهری معاصر (بررسی طرح جامع تهران و طرح های تفصیلی ۵ منطقه از تهران). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۱؛۲(۱):۳۰-۱۹.
Taheri Demneh m, Zakeri A. A Qualitative Study on the Subjectivity of Youth Concerning Future Using Casual Layered Analysis. The Journal of Strategic Studies on Youth and Sports. 2020 June 1;19(47):31-52. Available at: https://faslname.msy.gov.ir/article_358.html?lang=en [Article]
دانشمندی محسن، تیزقلم زنوزی سعید، میرشاهزاده شروین. بررسی و تحلیل وضعیت معاصرسازی بناهای معاصر (۱۳۲۰ الی ۱۳۴۵) در کلانشهر تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱):۹۰-۱۰۸. [Article]
Dator J. Alternative Futures at the Manoa School. University of Hawaii U.S.A. Journal of Futures Studies. 2009 Nov;14(2):1-18. Available at: https://jfsdigital.org/articles-and-essays/2009-2/vol-14-no-2-november/articles/futuristsalternative-futures-at-the-manoa-school/ [Article]
دانشمندی محسن، تیزقلم زنوزی سعید، میرشاهزاده شروین. مقایسه انتقادی نظریه معاصرسازی در تجارب جهانی کیفیت بخشی به بافت های کهن شهری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۱):۹۷-۱۲۲. [Article]
Fergnani A. The Impact of Positive, Negative, and Contrasting Images of the Futures on the Formulation of Future Plans. Doctoral dissertation. National University of Singapore. 2022:13. Available at: https://scholarbank.nus.edu.sg/handle/10635/236766 [Article]
رئیسی, نیکروان. بررسی و مقایسه سیستم‌های متداول امتیازدهی ساختمان‌ها بر اساس شاخص‌های پایداری و مقایسه با مقررات ملی کشور. معماری اقلیم گرم و خشک. 2016 Nov 21;4(4):1-4.‎. [Article]
Slaughter R. Changing Images of Futures in the 20th Century. Futures: The Journal of Policy, Planning and Futures Studies. 1991;23(5):499-515. Available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/001632879190098M [Article]
رهگذر, دهقان, پوررجبیان, حقگو. ارزیابی فنی-اقتصادی بهره‌گیری از سامانه ذخیره‌سازی یخ بر اساس الزامات جدید پیش‌نویس ویرایش چهارم مبحث 19 مقررات ملی ساختمان. مدل سازی در مهندسی. 2021 Jan 20;18(63):65-72.‎. [Article]
Rahimiyon A. The Quest for Urban Identity through Using Natural Elements in Cities (Case Study: City of Hamadan, Iran). Hoviatshahr Journal. 2011 Dec 22;5(9):93-104. Available at: https://sanad.iau.ir/en/Journal/hoviatshahr/Article/795522 [Article]
زندیه مهدی، اقبالی سیدرحمان، حصاری پدرام. روش های طراحی مسکن انعطاف پذیر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۰؛۱(۱):۹۵-۱۰۶. [Article]
Partovi A, Yazdanfar S.A. Preservation of Identity with the Approach of Social Sustainability in the Field of Future Housing. The Quarterly Journal of Urban Design Studies and Urban Research. 2020 July;2(11):23-36. Available at: https://shij.ir/udsj/upload/udsj/Content/200831_23/UDSJ-No11-Vol02-Digital-E2.pdf [Article]
عبدالهی, خسروی, خلیل پور, سید حامد. بررسی و مقایسه جامع خواص عایقهای ساختمانی با رویکرد الزامات طراحی مبحث 19 مقررات ملی ساختمان. فصلنامه مهندسی عمران و سازه. 2018 Mar 10;1(3):1-2.‎. [Article]
Belali Oskui A, Heydari Turkmani M, Diba F. Causal Layered Analysis of the Change in the Concept of the Neighborhood in Relation with the Sense of Belonging and Presenting the Alternative Scenarios. Journal of Urban Planning Knowledge. 2019 Dec;65-81. Available at: https://upk.guilan.ac.ir/article_3766.html?lang=en [Article]
عشرتی, پرستو, مکبریان. بررسی جایگاه فعلی آموزش مقررات ملی ساختمان در مقطع کارشناسی مهندسی معماری و ارائه راهکارهایی برای تقویت آن. نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی. 2022 Aug 23;27(2):73-82.‎. [Article]
Keynejad M, Mirzaie A, Belali Oskoye A. Analysis of alternative futures of the Iranian-Islamic house idea in accordance with the new values of urban lifestyle based on the CLA method. The Quarterly Journal of Socio-Cultural Strategy. 2022 Dec 17;4(45):569-614. https://doi.org/10.22034/scs.2022.163053 [Article] [DOI]
کاملنیا حامد. رویکرد معماری جمعی در طراحی مجموعه های مسکونی؛ تحلیل و بررسی روش های مشارکت جمعی در معماری مسکن دوران معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۲):۷۳-۶۳. [Article]
M, Fathi Farzaneh A. Exploring the Theoretical Perspective of “Urbanization” Concept in Iran Based on the CLA Method. The Journal of Bagh-e Nazar. 2021 October;18(100):109-122. https://doi.org/10.22034/bagh.2021.244124.4634 [Article] [DOI]
کشاورزی, محمد, صالحی مرزیجانی, تیموری, محمود. تبیین و بررسی ماهیت و رویکرد قوانین و مقررات ملی ساختمان، با تأکید بر علل وقوع تخلفات ساختمانی (مطالعه موردی: محدوده منطقه 4 شهر قم). فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای). 2024 May 12.‎. [Article]
Askari A, Mahdavinejad M, Ansari M. Investigation of displacement ventilation performance under various room configurations using computational fluid dynamics simulation. Building Services Engineering Research and Technology. 2022 May 7;43(5):627–643. https://doi.org/10.1177/01436244221097312 [Article] [DOI]
لطیفی محمد، دیبا داراب. داده کاوی ساختار فضایی مسکن بومی قاجار؛ نمونه موردی: خانه جنگجویان اصفهان. نقش جهان – مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1399؛10(3):171-163. [Article]
Karimi J, Mohammadpour A, Qaderi S. Sociology and Problematic of Identity in Iran: A Meta-analysis of Theoretical and Empirical Studies on Identity. 2012;13(49):29-57. Available at: https://www.rjnsq.ir/article_99207.html?lang=en [Article]
محمدی, محسن, مضطرزاده, حامد. تاثیر رعایت مبحث نوزده مقررات ملی ساختمان بر آسایش حرارتی فضاهای مسکونی شیراز به روش PMV. نشریه انرژی ایران. 2018 Jul 10;21(2):5-31.‎. [Article]
Bailey J.A. Self-Image, Self-Concept, and Self-Identity Revisited. Journal of the National Medical Association. 2003 June;95(5):383–386. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2594523/ [Article]
مفرح بناب, مسائلی, اکرمی. بررسی دلایل کارکرد تقلیل دهنده مقررات ملی ساختمان در کم رنگ شدن مفاهیم طراحی در معماری معاصر. نقش جهان-مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 2024 Aug 10;14(2):99-118.‎. [Article]
Kashi H, Bonyadi N. Stating the Model of Identity of Place-Sense of Place and Surveying its Constituents* Case Study: Pedestrian Passage of Shahre Rey. Journal of Fine Art: Architecture and Urban Planning. 2013 Oct;18(3):43-52. Available at: https://jfaup.ut.ac.ir/article_51317.html?lang=en [Article]
Habibi R.S. Images and the Meaning of Place. Journal of Honarhaye Ziba. 2008 Sep;35:39-50. Available at: https://jhz.ut.ac.ir/article_27120.html?lang=en [Article]
Yaghoubi Janbesaraei P, Fardin Hosseinpanahi F, Ahmadi S. Deferment of "Ego" in Mohammad Reza Kateb's Narration. . 2017 Dec;21(73):53-78. Available at: https://ltr.atu.ac.ir/article_8123.html?lang=en [Article]
Dezfuli RR, Bazazzadeh H, Taban M, Mahdavinejad M. Optimizing stack ventilation in low and medium-rise residential buildings in hot and semi-humid climate. Case Studies in Thermal Engineering. 2023 Oct 28:103555. https://doi.org/10.1016/j.csite.2023.103555 [Article] [DOI]
Donboli S, Kalantari Khalilabad H, Aghasafari A. Recognition of Urbanscape Identity Components in Iranian Islamic Cities - The case of Tehran. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2019 Mar 10;8(4):223-230. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1397.8.4.3.1. Available at: https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-31770-en.html [Article]
Dezfuli RR, Mehrakizadeh M, Najar BS, Bazazzadeh H, Mahdavinejad M. Geometric investigation of entrance proportions of houses from the Qajar to the beginning of the early Pahlavi in Dezful City (1789–1979). Frontiers of Architectural Research. 2024 Feb 1;13(1):57-78. https://doi.org/10.1016/j.foar.2023.09.007 [Article] [DOI]
Shahidzade F, Mazdayasna G. Investigating Cultural Identity of Students Learning English through Short Stories: A Case Study of Iranian Students of English. Journal of Language and Translation Studies. 2022 Feb;54(4):31-61. https://doi.org/10.22067/lts.v54i3.89225(R1) [Article] [DOI]
Taheri Demneh M, Kazemi M. The Desire to Migrate Among Young Iranians; A Qualitative Study on Future Images. Journal of Interdisciplinary Studies in the Humanities. 2018 Sep;10(40):53-78. https://doi.org/10.22035/isih.2018.292 [Article] [DOI]
Rezayan A, Kazemi M. Imagery and Macro Images of Future World Politics; Suitable Method to Predict the Complex World. Journal of Interdisciplinary Studies in the Humanities. 2014 Sep;6(3):173-200. https://doi.org/10.7508/isih.2014.23.007 [Article] [DOI]
Dator J, Futures studies as applied knowledge, 1996, Translated by Malekifar A, Ebrahimi A, Vahidi Motlagh V, Persian, Journal of Rahyaft, 2008 July;20:102-107. Available at: https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/367544 [Article]
Fallahtafti R, Mahdavinejad M. Window geometry impact on a room's wind comfort. Engineering, Construction and Architectural Management. 2021 Mar 24;28(9):2381-2410. https://doi.org/10.1108/ECAM-01-2020-0075 [Article] [DOI]
Zarei A, Feiz D, Akbarzadeh Pasha M. Thematic Analysis Method Application in Recognizing Brand Agility. Quarterly Journal of Brand Management. 2018 May;4(12):79-112. https://doi.org/10.22051/bmr.2019.17201.1386 [Article] [DOI]
Abedi Ja’fari H, Mohammad Saeed Taslimi M.S, Faghihi A, Sheikhzade M. Thematic Analysis and Thematic Networks: A Simple and Efficient Method for Exploring Patterns Embedded in Qualitative Data Municipalities. Strategic Management Thought. 2011 Oct;5(2):151-198. https://doi.org/10.30497/smt.2011.163 [Article] [DOI]
Khazaie S, Jalilvand M, Nasrolahi Vasati L. Theoretical Examination of the Method of Layered Analysis of Causes in the Field of Future Research. Quarterly Journal OF Futures Studies. 2013;2(6):71-102. https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/1054469 [Article]
Ajdari A, Faridizad A.M, Kamekhosh P. In search of a methodology for Culture based Design A Report of two Pilot Studies. Journal of Fine Art: Visual Art. 2011 June;2(489374):57-66. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286039.1390.2.42.6.4 [Article]
Goharian A, Daneshjoo K, Shaeri J, Mahdavinejad M, Yeganeh M. A designerly approach to daylight efficiency of central light-well; combining manual with NSGA-II algorithm optimization. Energy. 2023 Apr 17:127402. https://doi.org/10.1016/j.energy.2023.127402 [Article] [DOI]
Millennium Project. 2009;1-51. Available at: https://www.metafuture.org/causal-layered-analysis-an-integrative-and-transformative-theory-and-method-2009/ [Article]
Rafiepour S, Dadashpoor H, A. Taghvaee A. Causal Factors and Value Center of Alternative Futures and Preferable/ Desirable Future of Sustainable City Based on Environmental Ethics.The Journal of Research and Urban Planning. 2017 Feb;7(27):1-20. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1395.7.27.1.4 [Article]
Heidarzadeh S, Mahdavinejad M, Habib F. External shading and its effect on the energy efficiency of Tehran's office buildings. Environmental Progress & Sustainable Energy. 2023 May 17:e14185. https://doi.org/10.1002/ep.14185 [Article] [DOI]
Ajdari A, Faridizad AM, Kamekhosh P. In search of a methodology for Culture based Design A Report of two Pilot Studies:. Journal of Fine Arts: Visual Arts, 2011; 2(42): 57-66. https://doi.org/10.22059/jpq.2018.230498.1007036 [Article] [DOI]
Kavraroglu B. Archetypes and architecture: through the eyes of Aldo Rossi and Christian Norberg-Schulz. https://www.politesi.polimi.it/handle/10589/208680 [Article]
XIAO Y. Ca'Brera. The re-qualifying genius loci. An example in Brera district. https://www.politesi.polimi.it/handle/10589/147078 [Article]