جستجو در:
دوره 15، شماره 1 - ( 1404 )
جلد 15 شماره 1 صفحات 84-49 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khosravijavid T, Nasekhian S, Jihani H. Physical-spatial typology of out-of-town caravanserais on the historical road network of Isfahan to Ray and Saveh based on the spatial composition of the architectural plan. Naqshejahan 2025; 15 (1) :49-84
URL: http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-78180-fa.html
URL: http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-78180-fa.html
خسروی جاوید تورج، ناسخیان شهریار، جیحانی حمید رضا. گونه‌شناسی کالبدی‌فضایی کاروانسراهای برون‌شهری شبکه راه تاریخی اصفهان به ری و ساوه بر پایۀ ترکیب بندی فضایی پلان معماری. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1404; 15 (1) :49-84
1- پژوهشگر دکتری مرمت و احیاء بناها و بافت های تاریخی، گروه مرمت بنا، دانشکده حفاظت و مرمت ، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
2- دانشیار گروه مرمت، دانشکده مرمت و حفاظت، دانشگاه هنر اصفهان، ایران & گروه مرمت، دانشکده مرمت و حفاظت، دانشگاه هنر اصفهان، ایران ،s.nasekhian@aui.ac.ir
3- دانشیار مرکز مستندنگاری و مطالعات معماری و مرمت، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، ایران
2- دانشیار گروه مرمت، دانشکده مرمت و حفاظت، دانشگاه هنر اصفهان، ایران & گروه مرمت، دانشکده مرمت و حفاظت، دانشگاه هنر اصفهان، ایران ،
3- دانشیار مرکز مستندنگاری و مطالعات معماری و مرمت، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، ایران
چکیده: (209 مشاهده)
اهداف : هدف این جستار مطالعه کاروانسراهای این محدوده و ارائه الگوهای پلان معماری کاروانسراهای برون شهری شبکه راه تاریخی اصفهان به ری و ساوه بر پایه ترکیب بندی فضایی اتاق با شترخان است.
روش ها: روش گردآوری داده های این پژوهش بر اساس مشاهدات و برداشت های میدانی ، مطالعات کتابخانه ای ، بررسی اسناد و نقشه های معماری کاروانسراها و مطالعه تصاویر هوایی است. روش تجزیه و تحلیل بر پایه رویکردهای تفسیری ، تاریخی و مقایسه ای است. روش دست یابی به اطلاعات به صورت استدلال استقرایی است. در این محدوده 60 کاروانسرا شناسایی شده است. از میان جامعه آماری فوق ،13کاروانسرا بعنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شده اند. انتخاب این نمونه ها به صورت هدفمند و غیراحتمالی و براساس یافته های تحقیق بوده و از هر گونه شناسایی شده 1 کاروانسرا بررسی شده است.
یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن دارد که برخی از کاروانسراها بسیار شبیه بهم هستند و در یک دوره زمانی ساخته شده و گونه بندی آنها نیز شبیه به یکدیگر هستند که این ناشی از وجود سازمان و تشکیلاتی واحد و معمار و طراح مشترک می باشد و در نتیجه پلان معماری و جزییات آنها مشابه است. در جامعه آماری این پژوهش، 13 گونه و الگوی معماری کاروانسرا براساس مطالعه نقشه معماری آنها شناسایی شد. این گونه ها و الگوها بر اساس ترکیب بندی فضایی پلان معماری آنها ( ترکیب اتاق با شترخان) بدست آمده است.
نتیجه گیری: نتیجه کاربردی این پژوهش دست یابی به شباهت ها و تفاوت های کاروانسراها و استفاده از این وجوه افتراق و اشتراک در مرمت کاروانسراها می باشد. کاروانسراهایی که در یک مسیر تاریخی مشترک با ویژگی های فرهنگی ، اجتماعی و تاریخی مشترک هستند غالبا ویژگی های معماری شبیه به هم دارند، در نتیجه از این شاخصه می توان برای مداخله در آنها سود جست.
روش ها: روش گردآوری داده های این پژوهش بر اساس مشاهدات و برداشت های میدانی ، مطالعات کتابخانه ای ، بررسی اسناد و نقشه های معماری کاروانسراها و مطالعه تصاویر هوایی است. روش تجزیه و تحلیل بر پایه رویکردهای تفسیری ، تاریخی و مقایسه ای است. روش دست یابی به اطلاعات به صورت استدلال استقرایی است. در این محدوده 60 کاروانسرا شناسایی شده است. از میان جامعه آماری فوق ،13کاروانسرا بعنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شده اند. انتخاب این نمونه ها به صورت هدفمند و غیراحتمالی و براساس یافته های تحقیق بوده و از هر گونه شناسایی شده 1 کاروانسرا بررسی شده است.
یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن دارد که برخی از کاروانسراها بسیار شبیه بهم هستند و در یک دوره زمانی ساخته شده و گونه بندی آنها نیز شبیه به یکدیگر هستند که این ناشی از وجود سازمان و تشکیلاتی واحد و معمار و طراح مشترک می باشد و در نتیجه پلان معماری و جزییات آنها مشابه است. در جامعه آماری این پژوهش، 13 گونه و الگوی معماری کاروانسرا براساس مطالعه نقشه معماری آنها شناسایی شد. این گونه ها و الگوها بر اساس ترکیب بندی فضایی پلان معماری آنها ( ترکیب اتاق با شترخان) بدست آمده است.
نتیجه گیری: نتیجه کاربردی این پژوهش دست یابی به شباهت ها و تفاوت های کاروانسراها و استفاده از این وجوه افتراق و اشتراک در مرمت کاروانسراها می باشد. کاروانسراهایی که در یک مسیر تاریخی مشترک با ویژگی های فرهنگی ، اجتماعی و تاریخی مشترک هستند غالبا ویژگی های معماری شبیه به هم دارند، در نتیجه از این شاخصه می توان برای مداخله در آنها سود جست.
واژه‌های کلیدی: معماری کاروانسراها، گونه شناسی کاروانسراها، ترکیب بندی فضایی، کاروانسراهای برون شهری شبکه راه تاریخی اصفهان به ری و ساوه، معماری سنتی ایران
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
معماری اسلامی ایرانی پیشرو
دریافت: 1403/9/5 | پذیرش: 1403/11/25 | انتشار: 1404/2/10
دریافت: 1403/9/5 | پذیرش: 1403/11/25 | انتشار: 1404/2/10
فهرست منابع
1. آقایی‌مهر معین، میرهاشمی‌نسب‌آستانه سیدصادق، دانشجو خسرو، خیاط زنجانی محمد. ﺗﻨﺎﻇﺮ ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﻧﻮر در اﻧدیشهﻫﺎی ﺳﻬﺮوردی و ﻣﻌﻤﺎری دوره ﺻﻔﻮیه. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛ ۸(۲):۱۲۳-۱۳۱. [Article]
2. اردبیلچی ایلقار، حقیر سعید، مظاهریان حامد، خاقانی سعید. مطالعه‌ی اسناد سازمان‌های بین‌المللی در تدوین رویکردهای طراحی میان بافت تاریخی در دوران معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱):۶۶-۸۹. [Article]
3. اسدی ساروی سیدمحسن، ایزانلو مهدی، سیدعلی پور سیدخلیل. تدوین راهبردهای توسعه پایدار گردشگری در مناطق کویری شمال شرق استان کرمان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۲):۹۴-۷۴. [Article]
4. اسماعیل زاده پریسا، مختاری طالقانی اسکندر، اصغرزاده علی. تحلیلی بر سازه های چوبی شیبدار در ساختمان‌های صنعتی شمال ایران مربوط به دوران پهلوی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۱): ۱۴۵-۱۲۸. [Article]
5. امانی مصطفی، ایرنه دل موناکو آنا، ننچینی دینا. تحلیل امکان کاربرد نظریه گوستاوو جووانونی به عنوان الگوی اقدام در بافت قدیمی و کهن شهر تاریخی تبریز. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۲؛۱۳(۴):۱-۲۴. [Article]
6. باصولی, مهدی, درخش, سعیده. بررسی کارکردهای کاروانسراهای ایرانی با رویکردی منظرین. منظر, 1400; 13(54): 28-37. doi: 10.22034/manzar.2020.228329.2062 [Article]
7. باصولی, مهدی, درخش, سعیده. بررسی کارکردهای کاروانسراهای ایرانی با رویکردی منظرین. منظر, 1400; 13(54): 28-37. doi: 10.22034/manzar.2020.228329.2062 [Article]
8. بهرامی پناه امیر، امیرزاده دانا الناز. جلوه های پایداری در معماری ایران؛ نمونه مطالعاتی: خانه مینایی تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛۱۱(۲):۱۰۰-۸۶. [Article]
9. ثواقب جهانبخش، نجفی علی آبادی فردین. نقش صفویان در رشد کاروانسراها. فصلنامه تاریخ. مهر 1391؛ 7(26). [Article]
10. حسینی واجاری مصطفی، مرادی نسب حسین، بهزادنسب مرتضی، نیکخواه شهمیرزادی محمود، سلطانی مجید. بررسی تطبیقی عملکرد حرارتی سایبان‌های چندلایه با هندسه‌های پیچیده در نمای دو پوسته. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳; ۱۴ (۴) :۱۲۵-۱۵۶. [Article]
11. خسروی محمدباقر، بمانیان محمدرضا، سیفیان محمدکاظم. نقش هویت ساز قاعده لاضرر در شکل گیری الگوی معماری اسلامی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۳۰-۱۹. [Article]
12. دنبلی سارا، کلانتری‌خلیل‌آباد حسین، آقاصفری عارف. ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﻫﻮیت ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮی در ﺷﻬﺮﻫﺎی ایراﻧﯽ- اﺳﻼﻣﯽ، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۴):۲۳۰-۲۲۳. [Article]
13. رحمانی هیوا، پورزرگر محمدرضا. بازشناخت ماهیت فضای معماری معاصر در میراث ایران زمین براساس خوانش فضای تغزل (فضای آشکار و پنهان) شعر حافظ. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱): ۳۵-۴۷. [Article]
14. صدر امیرحسین, علی پور رضا, محمودی مریم, رسولی عنبر زهرا. بررسی نوزمین‌ساخت پهنه گسل کاروانسرا بر پایه الگوهای ریخت‌زمین‌ساختی و فرکتالی حاکم بر شمال نوبران، شمال‌باختر ایران. جغرافیا و مخاطرات محیطی, 1400; 10(4): 1-23. doi: 10.22067/geoeh.2021.69902.1044 [Article]
15. قائم گیسو. تاثیر معماری باغ های متقدم ایران بر معماری باغ های متاخر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۳):۷۸-۶۳. [Article]
16. کاظمی الهام، خجسته قمری محمد امین، درس خوان رسول، صالحی پروانه. بررسی نقش فضاهای مربوط به مراسم های مذهبی در شهر اسلامی با تاکید بر اجرای مراسم محرم (نمونه موردی: تیمچه مظفریه تبریز). نقش جهان-مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1396؛7(4): 84-99. [Article]
17. متقی ملیکا، نوروز برازجانی ویدا، دهباشی شریف مزین. نقش تغییر کاربری در شبکه فضای میانوند و دینامیسم شهری؛ نمونه موردی: خانه‌های تاریخی تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۰؛ ۱۱(۲): ۲۷-۴۸. [Article]
18. محمدزاده رحمت، جوانرودی کاوان. بازطراحی فضاهای جمعی و خصوصی مسکن در ساختار شهر ایرانی - اسلامی مطالعه موردی مجتمع بهارستان ۲ سنندج. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۵؛ ۶(۲):۳۶-۴۷. [Article]
19. مشهدی ابوالقاسم شیرازی مهدی، دیبا داراب. تحلیل الگوهایی غیرشکلی پلان بناهای مسکونی با ارزش شهر تهران در دهه های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱; ۱۲(۳):۱۲۱-۹۷. [Article]
20. مظاهریان حامد، کی نوش امیرمهدی، کی نوش آریا. توسعه درونزای شهری و باززنده سازی هویت شهری معماری اسلامی ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۱):۱۲-۱. [Article]
21. نوری عبداله، دانشجو خسرو. نقش طبیعت در سازگاری محیط با مخاطب در فضاهای اداری شهر همدان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛ ۱۴(۲):۵۷-۹۸. [Article]
22. یزدانی مائده، انصاری مجتبی، پورجعفر محمدرضا. آزمایشگاه زنده شهری به مثابه روشی برای گذار فرهنگی به معاصرسازی پایدار؛ نمونه موردی: محله جماران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۱؛ ۱۲(۱):۴۰-۲۰. [Article]
23. یوسف وند یونس، پرویز احمد، میری فرشاد. بنای موسوم به «تپه‌زاغه» در شهرستان رومشکان (استان لرستان)؛ کاخ یا کاروانسرا؟. پژوهش های باستان شناسی ایران. اسفند 1400؛ 11(31): 53-80. شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2021.22295.2192 [Article]
28. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-59374-fa.html
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |