معماری دوستدار طبیعت با هدف توسعه و رشد اجتماعی–عاطفی کودکان در محیط‌های یادگیری

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2 پژوهشگر فرادکتری معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران.
10.48311/bsnt.2025.75042.0
چکیده
اهداف: با رشد فزاینده شهرنشینی و کاهش دسترسی کودکان به محیطهای طبیعی، ضرورت طراحی فضاهایی با رویکرد طبیعتگرا برای تقویت ارتباط حسی و هیجانی آنان با طبیعت برجستهتر شده است.
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفههای مؤثر طراحی طبیعتمحور بر ارتقاء هوش هیجانی کودکان، از دیدگاه کارشناسان محیطهای یادگیری انجام شده است.
روشها: مطالعه با رویکردی اکتشافی و بهرهگیری از تکنیک دلفی، طی مصاحبههای ساختاریافته با متخصصان طراحی فضای کودک و روانشناسی هیجانی آغاز شد. دادهها در قالب پرسشنامه تحلیل گردید و حجم نمونه بر اساس تعداد گویهها، ۲۲۵ نفر تعیین شد. پردازش آماری با نرمافزار R انجام شد و اعتبار ابزار سنجش از طریق تحلیل عاملی و ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید.
یافته ها: دستاوردهای پژوهش نشان دادند که شش مؤلفه طراحی شامل: تنوع حسی، امکان بازی آزاد، الهام از الگوهای طبیعی، تغییرپذیری و سازگاری محیط با نیازهای کودک، ایجاد حس پناه و تعلق و ارتقاء خودآگاهی و تنظیم هیجانی، به طور معناداری با بهبود تعاملات عاطفی و اجتماعی کودکان مرتبطاند. این مؤلفهها نه تنها ظرفیتهای هیجانی را تقویت میکنند، بلکه بستری فعال برای رشد خودتنظیمی و مسئولیتپذیری کودکان فراهم میآورند؛ رویکردی که میتواند پایهای مؤثر برای طراحی محیطهای یادگیری پاسخگو به نیازهای احساسی نسلهای آینده باشد.
نتیجه گیری: بر اساس یافتههای پژوهش، میتوان نتیجه گرفت که طراحی طبیعتمحور با تأکید بر تحریک حواس، تنوع تجارب و تقویت تعاملات اجتماعی، نقشی کلیدی در رشد هیجانی و شناختی کودکان دارد. بهکارگیری این رویکرد در فضاهای آموزشی میتواند پیوندی پایدار میان یادگیری، طبیعت و سلامت روانی نسل آینده ایجاد کند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقاییمهر معین، میرهاشمینسبآستانه سیدصادق، دانشجو خسرو، خیاط زنجانی محمد. ﺗﻨﺎﻇﺮ ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﻧﻮر در اﻧدیشهﻫﺎی ﺳﻬﺮوردی و ﻣﻌﻤﺎری دوره ﺻﻔﻮیه. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛ ۸(۲):۱۲۳-۱۳۱. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-30714-fa.html
بمانیان محمدرضا، محمدی سحر. بررسی جایگاه گنبد در الگوهای کالبدی مساجد معاصر. نقش جهان-مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. 1393؛4(3):7-16. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-9276-fa.html
پورجعفر علی، رنجبر احسان، خرمی علی. تببین مدل نوین کیفیت های طراحی شهری فضاهای شهری زیرزمینی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶; ۷ (۳) :۹۴-۷۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-2088-fa.html
پورجعفر محمدرضا، تقوایی علی اکبر، معروفی سکینه. جایگاه فضاهای "مذهبی اسلامی" در طرح های توسعه شهری معاصر (بررسی طرح جامع تهران و طرح های تفصیلی ۵ منطقه از تهران). نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۱؛۲(۱):۳۰-۱۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-2086-fa.html
تدین کیا، مهدوی نژاد محمدجواد، شاهچراغی آزاده. کاربرد الگوریتمهای ریاضی پیشرفته در یکپارچهسازی فرآیند طراحی معماری. معماری و شهرسازی پایدار. 1400; 9(1): 1-12. https://jsaud.sru.ac.ir/article_1454.html
حقیقتبین مهدی، بیداربخت نیلوفر. اﻓﺰایش ﻣﺴﺮتﺑﺨﺸﯽ در اﺣﯿﺎی ﻣﻨﺎﻇﺮ ﭘﺴﺎﺻﻨﻌﺖ. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۸؛۹(۱):۶۵-۵۵. http://bsnt.modares.ac.ir/article-2-25953-fa.html
خسروی محمدباقر، بمانیان محمدرضا، سیفیان محمدکاظم. نقش هویت ساز قاعده لاضرر در شکل گیری الگوی معماری اسلامی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۳۰-۱۹. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-6265-fa.html
رهبر مرتضی، مهدوی نژاد محمدجواد، بمانیان محمدرضا، دوائی مرکزی امیرحسین. تبیین پارامترهای پایداری محیطی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. معماری و شهرسازی پایدار. 1398؛ 7(2):169-182. https://jsaud.sru.ac.ir/article_1264.html
سهیلی جمالالدین، گلباطنمفرد کاملیا. کیفیت و کمیت آب در معماری مسکونی ایرانی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۴):۲۵۷-۲۴۹.  https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-31777-fa.html
طاهرطلوعدل محمدصادق. رمزگشایی از مدل پایداری لرزه ای بناهای تاریخی آجری ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۱):۳۴-۲۵. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-15614-fa.html
طهموری علی، منصوری بهروز، عزیزی شادی. وجوه تاثیرگذار فناوری نوین در شکلگیری نمای ساختمان های آیکونیک معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۱):۴۸-۶۵. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-70097-fa.html
طهموری علی، منصوری بهروز، عزیزی شادی. وجه نمادین فناوری در تولید میراث معماری معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی ۱۴۰۱؛ ۱۲(۳):۴۱-۲۲. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-61722-fa.html
عابدینی حامد، آیوازیان سیمون، دیبا داراب. تبیین مدل نظری جایگاه معماری در ارتقاء کیفیتهای کالبدی فضاهای عمومی بهمثابه میراث شهری معاصر. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۴۰۳؛۱۴(۳):۴۳-۶۲. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-75267-fa.html
 مهدوی نژاد محمدجواد. در جستجوی معماری سرآمد: ظرفیت های معماری معاصر ایران برای تبدیل به میراثی برای آینده. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 1395؛9(17):129-138. http://www.armanshahrjournal.com/article_44611.html
مهدوی نژاد محمدجواد، رفالیان غزل. کاربرد الگوی مقداری در همسازی معماری و سازه. معماری و شهرسازی ایران. 1390؛2(1):61-68. https://www.isau.ir/article_61940.html
مهدوینژاد محمدجواد. گفتمان معماری سرآمد: الگویی برای نقد آثار معماری معاصر. هویت شهر. 1396؛11(2):53-67. https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_10930.html

  • تاریخ دریافت 29 مرداد 1404
  • تاریخ بازنگری 13 آبان 1404
  • تاریخ پذیرش 05 آذر 1404