تبیین چارچوب مولفه های پایداری شهری بر اساس مدل مفهومی شهر تعالی

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسندگان
نجمه دشتکی 1
حمید ماجدی 2
فرح حبیب 2
1 دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 استاد، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
اهداف: «شهر تعالی» با هدف رشد شهروندان، شهر و توسعه پایدار معرفی شده است. پرسش آن است که شهر و شهروند چگونه می‌توانند در یک رابطه دوطرفه، موجب تعالی یکدیگر شوند. هدف این پژوهش آن است تا به تبیین ­مؤلفه های شهر تعالی در سه بعد پایداری زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی از منظر قرآن کریم بپردازد.

روش ها: روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل محتوای کیفی، بر اساس رویکرد برنامه ریزی راهبردی به شهر و شهروندان است. چارچوب مفهومی به نظریه معماری سرآمد وابسته است و در آن با رویکرد تفسیری، محتوای قرآن کریم در تفاسیر معتبر مورد کدگذاری قرار می گیرد. سپس نسبت به طبقه بندی و مقوله بندی متون انتخابی توسط نرم‌افزار ATLAS.ti اقدام شده است.

یافته ها: در مجموع از میان گزاره های مرتبط با موضوع پژوهش، 315 کد استخراج گردید که در 53 مؤلفه و 18مقوله دسته بندی شدند و در نهایت در سه بعد جهان بینی، گرایش و اعمال و رفتار، مدل نهایی منتج شده، در سه بعد پایداری زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی ارائه گردید.

نتیجه گیری: نتایج پژوهش سه بعد اساسی مانند 1- جهان بینی الهی شهروندان، 2- رایش به سمت کمال در انسان ها، و 3- اعمال و رفتار شهروندان در چارچوب قوانین الهی مورد تأکید بوده و انتظار می‌رود که این نگرش منجر به «تعالی»، و توسعه پایدار شهری و دست یابی به آرمانشهر پایدار شود. در مدل نظری توضیح داده شده، شهروندان نقشی کلیدی در ایجاد «شهر تعالی» بر عهده دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Ziary S, Ziary K, Abdoli M. Analysis of Population Changes and Activity in Tehran Metropolis Exclusion zone and Its Management Requirements. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2016 Sep 10;6(2):73-85. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1395.6.2.4.4 [Article] [DOI]
آسایش سیدمحمد. تدوین زبان الگو برای خانه های امام حسینی در یزد. صفه. 1399؛30(4): 5-26. [Article] [DOI]
Mohamadzade R, Javanroudi K. Redesign of Collective and Private Spaces of Public Apartments to Enhancing Social Health in Iranian-Islamic Structure; Case study: Baharestan 2 complex, Sanandaj. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2016 Sep 10;6(2):36-47. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1395.6.2.7.7 [Article] [DOI]
اسلامی شیرین، زمانی بهادر، نورایی همایون. تدوین چارچوب طراحی شهری در حریم حرم‌های زیارتی با رویکرد قلمرو‌پایی جامع بررسی موردی: بافت پیرامون حرم مطهر حضرت معصومه (س). نامه معماری و شهرسازی. 1401; 14(34): 113-141. [Article] [DOI]
Medghalchi L, Ansari M, Bemanian M, Pourjafar M. Spatial continuity in contemporary Iranian architecture. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2016 Sep 10;6(2):48-59. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1395.6.2.5.5 [Article] [DOI]
بمانیان محمدرضا، درازگیسو سیدعلی، سالم پایا. بررسی تطبیقی کاربرد نماد و نشانه در آثار معماری دوره‎ های صفوی و معاصر ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۲):۲۱-۱۳. [Article] [DOI]
Mahdavinejad M. Designerly Approach to Energy Efficiency in High-Performance Architecture Theory. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2020 Sep 10;10(2):75-83. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1399.10.2.7.5 [Article] [DOI]
تقوایی علی اکبر، معروفی سکینه، پهلوان سمیه. ارزیابی تأثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی شهروندان مورد مطالعه: محله آبکوه شهر مشهد. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۵۴-۴۳. [Article] [DOI]
Mahdavinejad M. Discourse of High-Performance Architecture: A Method to Understand Contemporary Architecture. Hoviatshahr, 2017 Aug 23;11(2):53-67. [Persian] Available from: http://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_10930_79f91b76bac9a77aba9d4aff60465705.pdf [Article]
خسروی محمدباقر، بمانیان محمدرضا، سیفیان محمدکاظم. نقش هویت ساز قاعده لاضرر در شکل گیری الگوی معماری اسلامی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۳۰-۱۹. [Article] [DOI]
Mahdavinejad M. High-Performance Architecture: Search for Future Legacy in Contemporary Iranian Architecture. Armanshahr Architecture & Urban Development, 2017 Mar 14;9(17):129-138. [Persian] Available from: http://www.armanshahrjournal.com/article_44611_955a20b5cfd1f32308e627ddc8528b91.pdf [Article]
دنبلی سارا، کلانتری‌خلیل‌آباد حسین، آقاصفری عارف. ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﻫﻮیت ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮی در ﺷﻬﺮﻫﺎی ایراﻧﯽ- اﺳﻼﻣﯽ، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۴):۲۳۰-۲۲۳. [Article] [DOI]
Mahdavinejad M, Bitaab N. From Smart-Eco Building to High-Performance Architecture: Optimization of Energy Consumption in Architecture of Developing Countries. E&ES. 2017 Aug;83(1): 012020. https://doi.org/10.1088/1755-1315/83/1/012020 [Article] [DOI]
روحی صفورا، ولی‌بیگ نیما. ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺛﺮ ﭘﻼن ﭼﻬﺎرﺑﺎغﻫﺎی ﭘﯿﺶ از ﺻﻔﻮی ﺑﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﻼن ﺑﺎغﻫﺎی ﺻﻔﻮی ﻣﻮﺟﻮد اﺻﻔﻬﺎن. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۴):۲۴۷-۲۴۱. [Article] [DOI]
Pourjafar M R, Pourjafar A, Safdari S. Various Types of Islamic City and Pointing Out to Defining the Major Aspects of Ideal Islamic City. Iran University of Science & Technology. 2015;3 (3):1-17. [Persian] Available from: http://jria.iust.ac.ir/article-1-269-fa.html [Article]
سهیلی جمال‌الدین، گل‌باطن‌مفرد کاملیا. کیفیت و کمیت آب در معماری مسکونی ایرانی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۷؛۸(۴):۲۵۷-۲۴۹. [Article] [DOI]
Rasoolzadeh M, Moshari M. Prioritizing for Healthy Urban Planning: Interaction of Modern Chemistry and Green Material-based Computation. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2021 May 10;11(1):94-105. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1400.11.1.7.0 [Article] [DOI]
سیلوایه سونیا، دانشجو خسرو، فرمهین فراهانی سعید. هندسه در معماری ایـرانی پیش از اسلام و تجلی آن در معماری معاصر ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱) :۶۶-۵۵. [Article] [DOI]
Kamyar M, Taghvaea A A, Khazaei R. Unstable Condition of Housing in Tehran: Disruption or Dynamism. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2017 Apr 10;7(1):13-20. [Persian] [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1396.7.1.1.6 [Article] [DOI]
صادقی پور محمدصادق، فهیمی فر اصغر، بیات زینب. سکنای اصیل: از خوانش هایدگر تا اصفهان صفوی مطالع های پیرامون باغ-شهر اصفهان در دوره صفوی. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۳؛۴(۳):۶۱-۵۱. [Article] [DOI]
Mazaherian H, Keynoosh A, Keynoosh A. Endogenous versus Conventional Approach to Residential Development in Revitalize Urban Identity of Iranian Islamic Architecture. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2017 Apr 10;7(1):1-12. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1396.7.1.7.2 [Article] [DOI]
عمرانی صباغی محمدحسین، عطایی محمد، معمارزاده طهران غلامرضا، مدیری محمود. طراحی و اعتباریابی مدل اعتماد تعالی بخش در شهرداری تهران (نمونه‌کاوی: معاونت معماری و شهرسازی). مدیریت دولتی. 1400؛4(13): 648-683. [Article] [DOI]
Sedighi R, Panahi S, Foroutan M, Dibadj S. Effective Factors in Interpretation or Reading the Islamic Architectural Based on Transcendent Wisdom. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2021 Mar 10;10(4):295-303. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1399.10.4.6.8 [Article] [DOI]
مؤمنی کورش، عطاریان کورش، موسوی عیسی. بازشناسی ویژگی های معماری اسلامی در روستای کریک سی سخت. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۳؛ ۴(۳):۸۴-۷۵. [Article] [DOI]
Bahramipanah A, Kia A. Quranic Interpretation of Holy Light Idea in Islamic and Iranian Architecture of Safavid Era. Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2020 Dec 10;10(4):287-293. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1399.10.4.7.9 [Article] [DOI]
مدقالچی لیلا، انصاری مجتبی، بمانیان محمدرضا، پورجعفر محمدرضا. تفکرِ تعقلّیِ شیعی و تأثیر آن در معماری منظر دوره صفویه. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۵؛۶(۲):۵۹-۴۸. [Article] [DOI]
Arbab M, Mahdavinejad M, Bemanian M. Comparative Study on New lighting Technologies and Buildings Plans for High-performance Architecture. Journal of Solar Energy Research. 2020 Oct 1;5(4):580-93. https://doi.org/10.22059/jser.2020.304087.1157
مشاری محمد، نظری سام. الهام از هندسه پنهان محیط زیست گیاهی و جانوری در برنامه‌ریزی منطقه‌ای زیست‌سازگار. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۹؛ ۱۰(۳): ۱۸۳-۱۹۱. [Article] [DOI]
Attarian K, SafarAli Najar B. Defining Sustainability Characteristics for Residential Buildings in Hot and Humid Climate (Case Study: Traditional Houses of Ahwaz). Naqshejahan - Basic Studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2018 Dec 10;8(3):161-170. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1397.8.3.3.9 [Article] [DOI]
مظاهریان حامد، کی نوش امیرمهدی، کی نوش آریا. توسعه درونزای شهری و باززنده سازی هویت شهری معماری اسلامی ایران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۱):۱۲-۱. [Article] [DOI]
Diba D. Contemporary architecture of Iran. Architectural Design. 2012 May;82(3):70-9. https://doi.org/10.1002/ad.1406 [Article] [DOI]
مهدوی نژاد محمدجواد. در جستجوی معماری سرآمد: ظرفیت های معماری معاصر ایران برای تبدیل به میراثی برای آینده. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 1395؛9(17):129-138. [Article]
Eslami, L., Majedi, H., Etessam, I. Analyzing the Latent Logic of Inclusive Design in Vernacular Architecture of Iran with the Approach of Sustainability; Case Study: 12th District of Tehran (Safavid Fence). The Monthly Scientific Journal of Bagh- E Nazar, 2019; 16(77): 73-88. https://doi.org/10.22034/bagh.2019.143940.3731 [Article] [DOI]
مهدوی‌نژاد محمدجواد. گفتمان معماری سرآمد: الگویی برای نقد آثار معماری معاصر. هویت شهر, 1396؛11(2):53-67. [Article]
Eslamirad N, Kolbadinejad SM, Mahdavinejad M, Mehranrad M. Thermal comfort prediction by applying supervised machine learning in green sidewalks of Tehran. Smart and Sustainable Built Environment. 2020 Apr 28; 9(4):361-374. https://doi.org/10.1108/SASBE-03-2019-0028 [Article] [DOI]
میرغلامی مرتضی، واعظ شهانقی امیر، بشیر رباطی محمد. نشانه‌شناسی شهری و نقش آن در خوانایی و شنـاسایی محیـط‌ مطالعه موردی: محله نازی‌آبـاد تهران. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۲؛۳(۱):۴۲-۳۱. [Article] [DOI]
Farshid Nik F, Afhami R, Ansari M, Nabavi L. The Role of Dynamic Equilibrium in the Continuous Perception of in Iranian Islamic Urbanism. Naqshejahan - Basic studies and New Technologies of Architecture and Planning, 2015 Oct 10;5(3):30-40. [Persian] https://dorl.net/dor/20.1001.1.23224991.1394.5.3.4.9 [Article] [DOI]
نعیمی طرئی پیراسته. تحلیلی بر بازنمود سبک زندگی اسلامی- ایرانی در معماری مجتمع‌های مسکونی (مورد مطالعه: نشیمن و پذیرایی در مجتمع‌های مسکونی شهر تبریز). فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. ۱۴۰۰؛۶(۱):۱۷۵-۱۵۷. [Article] [DOI]
Arjmand Siahpoush I. Evaluation of Sustainable Urban Development Status in Andimeshk City and Providing an Appropriate Model. Journal of Iranian Social Development Studies. 2016 Feb 20;8(1):67-83. [Persian] Available from: https://jisds.srbiau.ac.ir/article_9233_a291f28486e3e51b327896c4f04c72d0.pdf [Article]
ولی زاده نیما، اعتصام ایرج، حبیب فرح. تحلیل نقش روابط تعاملی در ساختار سایه. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی. ۱۳۹۶؛۷(۲):۳۲-۲۱. [Article] [DOI]
Mahdavinejad M, Hosseini SA. Data mining and content analysis of the jury citations of the Pritzker Architecture prize (1977–2017). Journal of Architecture and Urbanism. 2019 Feb 1;43(1):71. https://doi.org/10.3846/jau.2019.5209 [Article] [DOI]
Mahdavinejad M, Zia A, Larki AN, Ghanavati S, Elmi N. Dilemma of green and pseudo green architecture based on LEED norms in case of developing countries. International journal of sustainable built environment, 2014 Dec 1;3(2):235-46. https://doi.org/10.1016/j.ijsbe.2014.06.003 [Article] [DOI]
Hadianpour M, Mahdavinejad M, Bemanian M, Haghshenas M, Kordjamshidi M. Effects of windward and leeward wind directions on outdoor thermal and wind sensation in Tehran, Building and Environment. 2019 Mar 1;150:164-180. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2018.12.053 [Article] [DOI]
Javanroodi K, Mahdavinejad M, Nik VM. Impacts of urban morphology on reducing cooling load and increasing ventilation potential in hot-arid climate. Applied Energy. 2018; 231: 714-46. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2018.09.116 [Article] [DOI]
Javanroodi K, Nik VM, Mahdavinejad M. A novel design-based optimization framework for enhancing the energy efficiency of high-rise office buildings in urban areas. Sustainable Cities and Society. 2019; 49:101597. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101597 [Article] [DOI]
Mahdavinejad M, Javanroodi K. Natural ventilation performance of ancient wind catchers, an experimental and analytical study–case studies: one-sided, two-sided and four-sided wind catchers. International journal of energy technology and policy, 2014 Jan 1;10(1):36-60. https://doi.org/10.1504/IJETP.2014.065036 [Article] [DOI]
Pakdeh SG, Rasoolzadeh M, Moghadam AS. Barium oxide as a modifier to stabilize the γ-Al2O3 structure. Polish Journal of Chemical Technology. 2016;18(4). https://doi.org/10.1515/pjct-2016-0062 [Article] [DOI]
Rahbar M, Mahdavinejad M, Bemanian M, Davaie Markazi AH, Hovestadt L. Generating Synthetic Space Allocation Probability Layouts Based on Trained Conditional-GANs. Applied Artificial Intelligence. 2019 Jul 3;33(8):689-705. https://doi.org/10.1080/08839514.2019.1592919 [Article] [DOI]
Saadatjoo P, Mahdavinejad M, Zhang G, Vali K. Influence of permeability ratio on wind-driven ventilation and cooling load of mid-rise buildings. Sustainable Cities and Society. 2021 Jul 1;70:102894. https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.102894 [Article] [DOI]
Pakdehi SG, Rasoolzadeh M, Zolfaghari R. Synthesize and Investigation of the Catalytic Behavior of Ir/γ-Al2O3 Nanocatalyst. InAdvanced Materials Research 2014 (Vol. 829, pp. 163-167). Trans Tech Publications Ltd. https://doi.org/10.4028/www.scientific.net/AMR.829.163 [Article] [DOI]
Saadatjoo P, Mahdavinejad M, Zhang G. A study on terraced apartments and their natural ventilation performance in hot and humid regions. Building Simulation. 2018 Apr 1;11(2):359-372. https://doi.org/10.1007/s12273-017-0407-7 [Article] [DOI]
McCarthy VL, Bockweg A. The role of transcendence in a holistic view of successful aging: A concept analysis and model of transcendence in maturation and aging. Journal of Holistic Nursing. 2013 Jun;31(2):84-92. https://doi.org/10.1177/0898010112463492 [Article] [DOI]
Peltonen T. Transcendence, consciousness and order: Towards a philosophical spirituality of organization in the footsteps of Plato and Eric Voegelin. Philosophy of Management. 2019 Nov;18(3):231-47. https://doi.org/10.1007/s40926-018-00105-6 [Article] [DOI]
Koltko-Rivera ME. Rediscovering the later version of Maslow's hierarchy of needs: Self-transcendence and opportunities for theory, research, and unification. Review of general psychology. 2006 Dec;10(4):302-17. https://doi.org/10.1037/1089-2680.10.4.302 [Article] [DOI]
Talaei M, Mahdavinejad M, Azari R. Thermal and energy performance of algae bioreactive façades: A review. Journal of Building Engineering. 2020 Mar 1;28:101011. https://doi.org/10.1016/j.jobe.2019.101011 [Article] [DOI]
Talaei M, Mahdavinejad M. Probable cause of damage to the panel of microalgae bioreactor building façade: Hypothetical evaluation. Engineering Failure Analysis. 2019 Jul 1;101:9-21. https://doi.org/10.1016/j.engfailanal.2019.02.060 [Article] [DOI]
Reed PG. Self-transcendence and mental health in oldest-old adults. Nursing research. 1991 Jan. https://doi.org/10.1097/00006199-199101000-00002 [Article] [DOI]
Frankl VE. Self-transcendence as a human phenomenon. Journal of Humanistic Psychology. 1966 Apr;6(2):97-106. https://doi.org/10.1177/002216786600600201 [Article] [DOI]
Allamah Muhammad Hussein Tabatabai. Tafsir Al-Mizan. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary Teachers Association. 1892–1981, VOL.5,P:144. VOL.6, P:130. VOL.1, P:41. VOL.19, P:150. VOL.6,292. VOL.2, P:510-511. VOL.6, P:314.VOL.2,P:359 .VOL.15, P:12. VOL.3,P:416. VOL.9,P:251 .VOL.10,P:221 .VOL.3,P:215. VOL.3,P:220-221 .VOL.18.P:81-82. VOL.2,P:277 .VOL.11,P:464 .VOL.2,P:544-545 .VOL.16,P:524. VOL.4,P:145. [Article]
Aliabadi M. Perfection in Creation: Process-based Dynamism and Empiricism in Islamic Art, Architecture and Urban Design. Journal of Iranian Architecture Studies. 2016 Jan 10;4(8):57-72. [Persian] Available from: http://jias.kashanu.ac.ir/article-1-864-en.html [Article]
Radmanesh SA, Olfat L. Islamic principles in the field of environmental sustainability of the supply chain based on the islamic iranian model of progress. Strategic Studies of public policy. 2017 May 22;7(22):93-110. [Persian] Available from: http://sspp.iranjournals.ir/article_26099_00.html?lang=en [Article]
Shamkhi M. The effect of Quranic education on human perfection. Educational Doctrines in Quran and Hadith. 2016 Jan 30;1(2):59-76. https://doi.org/10.22034/IUED.2016.18115 [Article] [DOI]
Ale’emran R, Ghelijbeigi H. Reciting the Holy Quran Utopia. Quarterly Sabzevaran Fadak. 2013 Feb 1;4(14):9-24. [Persian] Available from: http://qsf.iranjournals.ir/article_633744.html?lang=en [Article] [DOI]
Askari H, Taghavi R. The principle foundations of an Islamic economy. Banca Nazionale del Lavoro Quarterly Review. 2005 Dec 1;58(235):187. Available from: https://www.proquest.com/openview/e54f90be966e807a0ea08e110c3a3856/1?pq-origsite=gscholar&cbl=41088 [Article]